Efnagreining – frá frumefnum til lífsameinda

• Elín Soffía Ólafsdóttir, prófessor
• Margrét Þorsteinsdóttir, prófessor
• Óttar Rolfsson, prófessor
• Pétur Orri Heiðarsson, dósent
• Snorri Þór Sigurðsson, prófessor

Meginmarkmiðið með uppbyggingu á rannsóknainnviðum í þessum vegvísi er kaup og rekstur á dýrum tækjabúnaði til efnagreininga.

Samþætting á uppbyggingu rannsóknatækja og annarra innviða sem nýttir eru við rannsóknir og þróun innan mismunandi fræðigreina er höfð að leiðarljósi. 

Efnagreiningar eru máttarstólpi í rannsóknum sem teygja sig yfir fjöldamörg fagsvið.

Efnagreiningum má skipta gróflega í þrjá þætti:

• Þáttbundna greiningu (greining á mismunandi efnum í blöndum).
• Magnbundna greiningu (ákvörðun á hversu mikið af einstökum efnasamböndum er í sýnum) og
• greiningu á byggingu efnasambanda.

Efnagreiningar nýtast meðal annars við greiningu á smásameindum, lyfjum, umbrotsefnum, eiturefnum, fitum, sykrum, erfðaefni, próteinum, næringarefnum og niðurbrotsefnum í lífverum.

Mikil framþróun hefur átt sér stað á síðustu árum í tækjabúnaði sem hefur stóraukna greiningargetu á lífsameindum og öðrum efnasamböndum. Þetta hefur leitt til byltingar í einangrun og auðkenningu lyfjamarka, lífmarka og annarra flókinna efnasambanda og leitt til nýsköpunar í íslensku atvinnulífi.

Viðfangsefni EFNGREIN er að tryggja aðgang íslensks samfélags að hátækni efnagreiningarinnviðum sem eru nauðsynlegir til að stunda rannsóknir og þróun innan fjölmargra fagsviða sem styðjast við efnagreiningar á frumefnum og sameindum. 

EFNGREIN bætir möguleika Íslands til að takast á við samfélagslegar áskoranir.

Efnagreiningar sem snúa að vöktun umhverfis, lífríkis og loftslags á Íslandi stuðla að bættri ákvarðanatöku í umhverfismálum og sjálfbærni.

EFNGREIN mun:

• Nýtast breiðum hópi rannsakenda í heilbrigðis- og lífvísindum við HÍ, HR og LSH auk fjölda fyrirtækja og samstarfsaðila sem vinna að bættri heilsu og velferð landsmanna.
• Skapa öflugt og skilvirkt rannsóknarumhverfi fyrir fjölda þverfaglegra rannsóknaverkefna og stuðla að menntun og þjálfun mannauðs með sérþekkingu til að takast á við áskoranir framtíðarinnar.
• Styðja við líf og störf í heimi breytinga.

Eftirspurn eftir starfsfólki sem hefur reynslu af efnagreiningum í víðtækum skilningi er mikill og mun aukast á komandi árum samfara auknum fjárfestingum í líftækni og efnaiðnaði í íslensku atvinnulífi.

Mikil tækifæri eru framundan í rannsóknum og nýsköpun á sviði efnavísinda, lífvísinda og líftækni sem munu styrkja stoðir íslensks efnahagslífs til framtíðar.

Framþróun á þessu sviði vísinda hefst með styrkingu innviða og þjálfun nema og starfsfólks innan fyrirtækja og mennta- og rannsóknarstofnana. 

Auk Háskóla Íslands eru aðrir væntanlegir notendur:

• ArcticLAS
• Alvotech
• BioCule
• Genís
• Háskólinn í Reykjavík
• Hjartavernd
• Íslensk Erfðagreining
• Kerecis
• Landspítalinn - Háskólasjúkrahús
• Marine Collagen ehf.
• MATÍS
• Oculis
• ORF líftækni
• Prímex ehf.
• Ýmis sprotafyrirtæki og einkafyrirtæki í þessum vísindageira

Hér má finna safn innviða til efnagreininga