Rannsóknasetur Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit

Rannsóknasetur Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit sérhæfir sig í umhverfishugvísindum.

Setrið var stofnað árið 2023 og er starfrækt í nánu samstarfi við Huldu náttúruhugvísindasetur. Setrin gefa út ritröðina Huldurit, þar sem birtar eru niðurstöður rannsókna á sviði umhverfishugvísinda. Þau standa einnig fyrir ráðstefnum, málþingum, sýningum og öðrum viðburðum.

Áhersla er lögð á alþjóðlegt samstarf. Þar sem umhverfishugvísindi eru þverfagleg fræði á setrið einnig í samvinnu við ýmsar aðrar rannsóknastofnanir á svæðinu, meðal annars Náttúrufræðistofnun og vettvangsakademíu fyrir fornleifafræði á Hofstöðum.

Show Rannsóknir

Skapandi viðbrögð við umhverfisógnum

Við Rannsóknasetur Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit eru stundaðar rannsóknir á birtingarmyndum umhverfisógna í bókmenntum og listum og skapandi viðbrögðum við slíkum ógnum.

Hamfarir í bókmenntum og listum (2023) er fræðirit sem fjallar um það hvernig umhverfisógnir birtast í íslenskum samtímabókmenntum og -myndlist. Þetta er fyrsta ritið í ritröðinni Huldurit, sem gefin er út af Rannsóknasetri Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit og Huldu náttúruhugvísindasetri og birtir rannsóknir á sviði umhverfishugvísinda.

Creative Responses to Environmental Crises and Aesthetics in Nordic Art and Literature (Lexington Books, 2024) er greinasafn sem gefur víða sýn á listræn viðbrögð við loftslagsbreytingum og öðrum umhverfiskreppum á Norðurlöndum. Því er ritstýrt af Katarinu Leppänen, prófessor við Gautaborgarháskóla, og Auði Aðalsteinsdóttur, forstöðumanni Rannsóknaseturs Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit. Í greinum bókarinnar má finna dæmi um það hvernig umhverfisleg málefni birtast í bókmenntum, myndlist og afþreyingu frá Svíþjóð, Noregi, Danmörku, Finnlandi, Íslandi og Færeyjum. Verkið endurspeglar flókið samspil hins staðbundna og hnattræna í umhverfislist og aktívisma. Greinarnar eru skrifaðar af virtum og upprennandi fræðimönnum á sviði norrænnar vistgagnrýni og beinir athygli að því flókna og mikilvæga hlutverki sem list, bókmenntir og önnur skapandi starfsemi gegnir á krepputímum.

Í tengslum við útgáfu greinasafnsins verða haldin málþing og myndlistarsýningin Creative Responses, í Specta galleríi, Kaupmannahöfn, í maí-júní 2025 og í Mývatnssveit í ágúst-september 2025.

Blá hugvísindi

Rannsóknasetur Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit rannsakar hafið í íslenskum bókmenntum og listum og blá hugvísindi í íslensku samhengi.

EXTREMES er samvinnuverkefni Rannsóknaseturs Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit, UiT heimskautaháskólans í Noregi og Kaupmannahafnarháskóla. Markmiðið er að kanna með þverfaglegu samstarfi nýjar leiðir til að skynja og skilja sjávarumhverfi norðurskautssvæðisins. Árið 2024 hlaust UArctic styrkur til að þróa verkefnið og mun sú vinna hefjast í janúar 2025.

Show Ritverk

Creative Responses to Environmental Crises in Nordic Art and Literature, ritstjórar Katarina Leppänen og Auður Aðalsteinsdóttir, Ecocritical Theory and Practice, Lexington Books, 2024.
Auður Aðalsteinsdóttir, „Orð úr undirdjúpum“, Són 22, 2024.
Auður Aðalsteinsdóttir, „Fagurfræði vistkerfanna“, Ritið 23 (3), 2023: 31–56. DOI: 10.33112/ritid.23.3.2
Auður Aðalsteinsdóttir, Hamfarir í bókmenntum og listum, Huldurit I, Hulda náttúruhugvísindasetur og Háskólaútgáfan, 2023.
Fléttur VI: Loftslagsvá og jafnrétti, ritstjórar Elín Björk Jóhannsdóttir, Auður Aðalsteinsdóttir og Hafdís Hanna Ægisdóttir, Háskólaútgáfan, 2023.

Show Sýningar

Skapandi viðbrögð við loftslagsógnum, Specta gallerí, Kaupmannahöfn, maí-júní 2025 og Listasafnið á Akureyri nóvember 2025 - febrúar 2026.

Show Eigin útgáfa

Huldurit er ritröð sem haldið er úti af Rannsóknasetri HÍ í Þingeyjarsveit og Huldu náttúruhugvísindasetri. Þar eru birtar niðurstöður rannsókna á samspili menningar og náttúru. Meðal markmiða ritraðarinnar er að styrkja stöðu hugvísinda á sviði náttúrurannsókna og aðgerða varðandi umhverfismál.

Ritstjórar ritraðarinnar eru Auður Aðalsteinsdóttir, Ásta Kristín Benediktsdóttir og Viðar Hreinsson.

Leiðbeiningar fyrir handritshöfunda

Bókatillögur er hægt að senda á netfangið audurada@hi.is

Show Huldurit I: Hamfarir í bókmenntum og listum (2023)

Höfundur: Auður Aðalsteinsdóttir

Náttúra og loftslag jarðar eru þegar farin að umbreytast vegna hamfarahlýnunar, hnignun líffræðilegrar fjölbreytni og annarra tengdra umhverfisógna sem hafa munu trámatískar afleiðingar fyrir allt jarðlíf. Í bókinni er fjallað um það hvernig aukin meðvitund um þessar umhverfiskrísur og um víxlverkun allra þátta í vistkerfi okkar, mennskra og meir-en-mennskra, birtist í samtímabókmenntum og -myndlist.

Show Námskeið

Setrið tekur þátt í skipulagningu og kennslu námskeiðsins Umhverfishugvísindi, sem er boðið upp á innan Íslensku- og menningardeildar Háskóla Íslands.

Show Miðlun og fréttir

17. september 2024

Sigurlína Tryggvadóttir, verkefnastjóri hjá Huldu náttúruhugvísindasetri og Auður Aðalsteinsdóttir, forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit, sögðu frá starfsemi setranna í beinni útvarpsútsendingu RÚV frá Mývatnssveit. Hér má hlusta á innslagið.

13. september 2024

Auður Aðalsteinsdóttir, forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit. skrifaði pistil í loftslagsblað Heimildarinnar: Á valdi tilfinninganna.

25. júlí 2024

Hofstaðir á fornum fimmtudegi var yfirskrift opins viðburðar á vegum Vettvangsakademíu í fornleifafræði á Hofstöðum, Huldu náttúruhugvísindaseturs, Hins þingeyska fornleifafélags og Rannsóknaseturs HÍ í Þingeyjarsveit. Hildur Gestsdóttir kynnti fornleifafræðiakademíuna og þær fornleifar sem verið er að rannsaka á Hofstöðum í Mývatnssveit.

13. júní 2024

Ole Martin Sandberg, nýdoktor og Auður Aðalsteinsdóttir, forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit, héldu fyrirlesturinn „Creative Responses: Environmental Crises and Aesthetics“ á ráðstefnunni Aesthetics, ethics and relational being. Annual Conference of the Nordic Society for Aesthetics.

8. júní 2024

Rannsóknasetur HÍ í Þingeyjarsveit tók þátt í viðburði Huldu náttúruhugvísindaseturs um Sigurð Jónsson frá Arnarvatni.

28. maí 2024

Rannsóknasetur Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit tók þátt í Loftslagsdegi Umhverfisstofnunar. Horfa má á fyrirlestur Auðar Aðalsteinsdóttur hér.

24. maí 2024

Auður Aðalsteinsdóttir forstöðumaður hélt fyrirlesturinn „Creatures of the Sea“ á ráðstefnunni Ice and Water í Háskóla Íslands.

14. mars 2024

Á Ársfundi Stofnunar Rannsóknasetra Háskóla Íslands hélt Auður Aðalsteinsdóttir erindið “Fagurfræði vistkerfanna”.

9. mars 2024

Fræðafólk frá rannsóknasetrum Háskóla Íslands stóð fyrir málstofunni Græn og blá hugvísindi ofan Ártúnsbrekkunnar á Hugvísindaþingi. Fyrirlesturinn frá forstöðumann setursins í Þingeyjarsveit var um „Skepnur hafsins – í nokkrum íslenskum skáldverkum“.

7. mars 2024

Á ársfundi Gígs hélt Auður Aðalsteinsdóttir, forstöðumaður nýs Rannsóknaseturs Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit, fyrirlesturinn „Tröllahvískur í nýju samhengi. Vistrýni, þjóðsögur og truflandi tilvera annarra“.