Menntunarfræði yngri barna (KME109F)

Á námskeiðinu verður fjallað um sýn á börn, rannsóknir á námi þeirra og þá hugmyndafræði sem þær byggja á og athyglinni beint að ýmsum áherslum og álitamálum á sviðinu. Kynntar verða innlendar og erlendar rannsóknir og kenningar á eftirfarandi sviðum: 

• Sýn á börn og nám í nútíma samfélagi: Fjallað verður um grundvallarhugmyndir um nám barna og hvernig þeim eru skapaðar námsaðstæður í skólum þar sem þátttaka, valdefling, lýðræði og vellíðan eru í brennidepli.
• Félagslegur raunveruleiki barna og áhrif  hans á virka þátttöku þeirra í skólastarfi, m.a. jafnrétti í víðum skilningi, foreldrasamskipti, tækni í lífi barna. 
• Þróun náms, skipulag námsumhverfis og fjölbreyttar leiðir til að meta nám ungra barna sem snerta meðal annars námssvið í leik- og grunnskóla.

Vinnulag:
Mætingarskylda er í tveimur staðlotum. Vikulegar kennslustundir eru yfir önnina þar sem nemendur geta valið mismunandi tíma dagsins í kennslustofu eða á neti.

Kennsla verður í formi fyrirlestra, umræðna og verkefna sem nemendur kynna og ræða. Nemendur athuga hvernig nýta má kenningar og niðurstöður rannsókna í skólastarfi. Þeir velja sér afmarkað svið til að dýpka þekkingu sína á með því að kynna sér niðurstöður rannsókna og starf á vettvangi. Dæmi um viðfangsefni eru: Mat í skólastarfi, margbreytilegur barnahópur (svo sem menningarlæsi, kynjagervi, fjölmenning) ákveðið námssvið, leik og námssamfélag barna, foreldrasamstarf, læsi, samfella í námi barna og skapandi starf.

Forysta, samskipti og samstarf (LSS102F)

Á námskeiðinu er fjallað um helstu kenningar í stjórnun og forystu menntastofnana, samskipti og nám fullorðinna, leikskólann sem lærdómssamfélag, kyngervi, breytingaferli, leiðsögn, ágreiningsstjórnun og einelti í starfsmannahópi. Farið er yfir helstu verkefni deildarstjóra í leikskólum, fjallað um samstarf foreldra og starfsfólks og framkvæmdar æfingar í erfiðum viðtölum við foreldra og samstarfsfólk.

Inngangur að eigindlegum rannsóknaraðferðum (MVS212F, MVS213F)

Fjallað verður um ólíkar rannsóknarstefnur og tengsl þeirra við uppbyggingu og útfærslu rannsókna. Einnig um siðfræði vísinda með áherslu á hagnýt atriði og um gæðahugtök, s.s. réttmæti, trúverðugleika og ólíka sýn á þessi hugtök. Í námskeiðinu beinist athyglin að eigindlegum aðferðum. Kynnt verða algeng rannsóknarsnið eigindlegra rannsókna, aðferðir við öflun gagna og greiningu þeirra, og fjallað um ritun og framsetningu niðurstaðna. Nemar fá nokkra þjálfun í að beita algengum aðferðum rannsókna m.a. vettvangsathugunum, viðtölum og heimildaathugunum. Þá vinna nemar með öflun, skráningu, flokkun, greiningu og túlkun gagna, og með framsetningu þeirra og gera heildstæða rannsóknaræfingu.

Fyrirlestrar, umræður og verkefni. Skyldumæting er í staðlotum.

Inngangur að megindlegum rannsóknaraðferðum (MVS212F, MVS213F)

Markmiðið er að nemendur

• hafi innsýn í megindlega aðferðafræði á sviði rannsókna í uppeldis- og menntunarfræði
• þekki helstu rannsóknaraðferðir og hugtök sem þeim tengjast
• geti beitt algengum rannsóknaraðferðum og þannig aflað gagna, unnið úr þeim og túlkað á agaðan og viðurkenndan hátt
• séu færir um að rýna í rannsóknir og nýta sér niðurstöður þeirra
• hafi tileinkað sér rannsakandi hugarfar og gagnrýna hugsun

Kynnt verða algeng rannsóknarsnið megindlegra rannsókna, aðferðir við öflun gagna og greiningu þeirra, og fjallað um ritun og framsetningu niðurstaðna. Nemendur nota tölvuforrit til að reikna algenga tölfræðistuðla og halda utan um og vinna úr gögnum. Sérstök áhersla verður lögð á þjálfun í túlkun matsniðurstaðna sem líklegt er að verði á vegi þeirra hópa sem taka námskeiðið.

Fyrirlestrar á vef, umræður og verkefni. Námskeiðið er kennt vikulega en fyrirlestrar verða eingöngu á vef. Verkefnatímar verða ekki teknir upp. Ekki er mætingarskylda í námskeiðið en nemendur eru hvattir til að mæta í kennslustundir.

Nemendur verða að hafa Jamovi (sjá nýjustu útgáfu á https://www.jamovi.org) uppsetta á fartölvum sem þeir mæta með í kennslustundir. 

Lesefni: Kaflar 1-11 í Navarro DJ and Foxcroft DR (2019). Learning statistics with jamovi: a tutorial for psychology students and other beginners. (Version 0.70). DOI: 10.24384/hgc3-7p15. Rafræn ókeypis kennslubók sem hala má niður á síðunni https://www.learnstatswithjamovi.com.

Starfendarannsóknir (MVS011F, KME201F)

Inntak / viðfangsefni
Á námskeiðinu verður farið yfir tilurð og þróun starfendarannsókna í ýmsum löndum, m.a. Japan, Ástralíu, Bandaríkjunum og Bretlandi. Rýnt verður í hugmyndafræði slíkra rannsókna og hinar margvíslegu myndir sem þær hafa tekið á sig og birtast í ólíkum orðum sem notuð eru um slíkar rannsóknir, t.d. starfendarannsóknir (action research), kennararannsóknir (teacher research), kennslurýni (lesson study), starfstengd sjálfsrýni (self-study) og practitioner research. Sérstök áhersla verður lögð á starfendarannsóknir í skólum og öðrum vettvangi menntunnar, þar á meðal á Íslandi og ákveðin dæmi skoðuð í því sambandi. Megináherslan í námskeiðinu er á að þátttakendur geri rannsókn á eigin starfi/starfsháttum og kynni hana í námskeiðinu. Ekki er skilyrði að nemendur séu í starfi þegar þeir taka námskeiðið.

Vinnulag
Námskeiðið er vettvangs- og samstarfsmiðað. Grunnhugmyndin er sú að þátttakendur geri rannsókn í tengslum við eigið starf í samráði við kennara og aðra þátttakendur í námskeiðinu og vinni úr henni í nánu samstarfi við kennara og aðra þátttakendur, t.d. í gegnum ígrundanir, kynningar og samræður. Nemendur halda leiðarbók eða rannsóknardagbók um rannsókn sínar og gera lestrardagbók í tengslum við lestur fræðigreina. Að auki taka þeir þátt í ýmis konar verkefnum og umræðum á netinu.

Rannsóknir með börnum og ungmennum (MVS011F, KME201F)

Í námskeiðinu verður fjallað um eigindlegar rannsóknaraðferðir með áherslu á að fá fram sjónarmið barna og ungmenna. Kynnt verða algeng rannsóknarsnið eigindlegra rannsókna, aðferðir við öflun gagna og greiningu þeirra, og fjallað um ritun og framsetningu niðurstaðna. Nemendur fá þjálfun í að beita algengum aðferðum rannsókna bæði með börnum og fullorðnum m.a., vettvangsathugunum, viðtölum og heimildaathugunum og gera heildstæða rannsóknaræfingu. Fjallað er sérstaklega um rannsóknir með börnum og ungmennum, þ.e. rannsóknir þar sem þátttakendur eru börn, ungmenni og aðrir sem eiga hættu á að vera jaðarsettir í samfélaginu. Gengið verður út frá Sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi barna til að hafa áhrif á eigið líf og félagsvísindalegum rannsóknum á bernskunni þar sem litið er á barnæsku sem afmarkað rannsóknarefni. Einnig verður byggt á félags- menningarkenningum og síðtímahugmyndum um börn sem sterk og hæf með eigið sjónarhorn á veröldina og réttindi þeirra sem borgara virt. 

Í umfjöllun námskeiðs verður velt upp álitamálum sem upp koma þegar börn og/eða ungmenni eru þátttakendur í rannsóknum. Fjallað verður m.a. um hugmyndafræði, siðferðislega þætti og áhersla lögð á ýmsar aðferðir sem nota má í rannsóknum með börnum. Nemendur vinna eigin rannsókn og fá tækifæri til að glíma við fjölbreyttar aðferðir.

Kenningar í félagsfræði og heimspeki menntunar (MVS101F)

Í þessu námskeiði eru ræddar ýmsar áhrifamiklar kenningar á sviði félagfræði og heimspeki menntunar og þær settar í samhengi við álitamál í samfélaginu hversu sinni svo sem kynjajafnrétti, fjölmenningu, stéttaskiptingu, uppeldishætti, kennslufræði, lýðræði og skóla án aðgreiningar.

Á fyrri hluta misseris er röð fyrirlestra og umræðutímar. 

Á seinni hluta misseris vinna nemendur tiltölulega sjálfstæð verkefni í hópum og fá leiðsögn um notkun kenninga við mótun rannsóknaráætlana eða þróunarverkefna á sviði kennslu eða uppeldisfræða.

Fræði og starf á vettvangi I (LSS303F)

Markmið
Að nemendur öðlist þekkingu á þáttum sem hafa áhrif á þróun fagmennsku og eigin starfskenningu, þjálfi sig í að beita aðferðum starfendarannsókna við að rýna í eigið starf og stuðla að faglegri þróun á vettvangi.

Viðfangsefni
Í námskeiðinu verður fjallað um hugmyndafræði starfendarannsókna og þýðingu þeirra fyrir þróun skólastarfs. Stuðst er við rannsóknir sem sýna að með þátttöku í starfendarannsókn fá kennarar tækifæri til að ígrunda starf sitt og styrkja sig faglega. Með það að leiðarljósi kynna nemendur sér gildi og aðferðir starfendarannsókna ásamt því að vinna að rannsókn á eigin starfi, í samstarfi við samnemendur, háskólakennara og leiðsagnarkennara á vettvangi.

Á vettvangi rýna nemendur í eigið starf, þekkingu, gildi og skoðanir sem liggja þar að baki. Nemendur velja viðfangsefni sem þeir vilja beina sjónum sínum að, lesa fræðigreinar því tengdar, móta spurningar og setja fram áætlun um framkvæmd. Til þess ígrunda þeir þá faglegu þekkingu sem þeir hafa öðlast í námi sínu ásamt reynslu sinni af vettvangi leikskóla. Samhliða ferlinu safna þeir gögnum sem nýtast til að rýna í og greina eigin starfshætti, með það að markmiði að þá megi þróa.

Nemendur halda rannsóknardagbók, rýna í eigin athafnir og þá hugmyndafræði sem þær athafnir byggja á, ásamt því að setja fram drög að eigin starfskenningu. Í lok námskeiðs gera nemendur grein fyrir vinnu sinni á vettvangi í málstofu. 

Vettvangsnám
Vettvangsnámið dreifist yfir allt misserið, frá miðjum ágúst og fram í desember. Gert er ráð fyrir reglulegri mætingu á Menntavísindasvið - sjá nánar í náms-og kennsluáætlun námskeiðs.

Vinnulag
Nemendur mæta í staðbundna tíma í háskóla samkvæmt námsáætlun, þar sem markmiðið er að þeir fylgist að í gegnum ferlið og styðji hvern annan jafnt og þétt í framvindu rannsóknar sinnar á vettvangi. Í staðbundnum tímum verða tekin fyrir viðfangsefni sem tengd eru áherslum og ferli námskeiðsins hverju sinni; nemendur ræða og ígrunda þær áskoranir sem þeir standa frammi fyrir á vettvangi, greina þau tækifæri sem þeir sjá til faglegrar þróunar og leita leiða til lausna. Nemendur skila niðurstöðum í formi rannsóknardagbókar og málstofukynninga, þar sem ferlið er ígrundað í ljósi eigin starfskenningar og þeirrar þróunar sem átt hefur sér stað.

Skyldumæting er í áfangann. Nemendur mæta í staðbundna tíma í háskóla (miðvikudaga f.h.).

Fræði og starf á vettvangi II (LSS403F)

Markmið námskeiðs
Að nemendur öðlist þekkingu á þáttum sem hafa áhrif á þróun lærdómssamfélags í leikskóla, m.a. sameiginlegs náms barna, starfsfólks og foreldra. Þjálfi sig í að beita aðferðum starfendarannsókna við að vera í faglegri forystu í leikskóla.

Viðfangsefni og vinnulag
Fjallað verður um leiðandi hlutverk og ábyrgð leikskólakennara við þróun lærdómssamfélags leikskóla. Meðal þeirra viðfangsefna sem tekin verða til umfjöllunar eru fagleg forysta, lærdómssamfélag, ásamt gildi starfendarannsókna við að rýna í og þróa starf og starfshætti í leikskóla. Í því samhengi velja nemendur viðfangsefni til innleiðingar, lesa fræðigreinar tengdar viðfangsefninu, móta spurningar og setja fram áætlun um skipulag framkvæmdar á vettvangi.

Á vettvangi eru nemendur í faglegri forystu við framkvæmd starfendarannsóknar, með þátttöku samstarfsfólks, foreldra og barna, eftir því sem við á. Á námskeiðinu halda nemendur áfram vinnu við starfendarannsókn sem þeir hófu í Fræði og starf I.

Vettvangsnám
Vettvangsnámið dreifist yfir all skólaárið, frá miðjum ágúst og fram í miðjan maí. Gert er ráð fyrir að nemar mæti að jafnaði einn dag í viku í vinnu á Menntavísindasviði.

Vinnulag
Gert er ráð fyrir að nemendur séu starfandi í leikskóla og að vettvangshluti námskeiðsins fari fram þar, undir handleiðslu leikskólakennara á vettvangi. Nemendur mæta reglulega í staðbundna tíma í háskóla samkvæmt námskeiðsáætlun, þar sem þeir fylgjast að í gegnum ferli starfendarannsókna og styðja hvern annan. Þá verða tekin fyrir viðfangsefni sem tengd eru áherslum námskeiðsins hverju sinni ásamt því að nemendur ígrunda og fjalla um innleiðingarferlið og áskoranir á vettvangi. Niðurstöðum er skilað í formi rannsóknardagbókar og málstofukynninga þar sem ferlið er ígrundað í ljósi eigin starfskenningar og faglegrar forystu. 

Skyldumæting er í áfangann. Nemendur mæta hálfsmánaðarlega í staðbundna tíma (miðvikudaga f.h).

Lokaverkefni (LSS441L)

Lokaverkefni til M.Ed.-prófs er einstaklingsverkefni sem nemandi vinnur sjálfstætt undir leiðsögn leiðbeinanda/leiðbeinenda.

Nemendur skulu hafa samráð við formann námsbrautar/umsjónarmann námsleiðar um val á leiðbeinanda. Leiðbeinandi er að jafnaði valinn úr hópi fastra kennara Menntavísindasviðs.

Nemandi velur viðfangsefni í samráði við formann námsbrautar/umsjón námsleiðar og leiðbeinanda. Þess skal gætt að efni lokaverkefnis tengist vettvangi og því sérsviði sem nemandi hefur valið, það er að segja, að verkefnið tengist viðfangsefnum viðkomandi námsleiðar og einnig kjörsviði/sérsviði/námssviði þar sem það á við.

Verkefni til M.Ed.-prófs getur verið af ólíku tagi, til dæmis rannsóknarritgerð (heimildarannsókn), rannsóknarskýrsla (ritgerð sem byggir á rannsókn), starfstengt þróunar- eða matsverkefni, námskrárgerð eða námsefnisgerð. Öllum verkefnum, öðrum en rannsóknarritgerðum og rannsóknarskýrslum, skal fylgja fræðileg greinargerð.

Nemandi sem vinnur að lokaverkefni skráir sig í lokaverkefni í árlegri skráningu, miðað við áætlaða framvindu á haustmisseri og vormisseri. Að öllu jöfnu er gert ráð fyrir að undirbúningur og vinna lokaverkefnis til M.Ed.-prófs dreifist á tvö misseri eða fleiri. Á tilteknum námsleiðum í Kennaradeild er gert ráð fyrir að vinna verkefnis skiptist á þrjú misseri, sjá nánari upplýsingar undir krækjunni skipulag náms fyrir hverja námsleið í kennsluskrá.

Ekki eru gefnar tölueinkunnir fyrir lokaverkefni til meistaraprófs heldur er gefið annað hvort staðið eða fallið. Við mat á meistaraverkefnum er farið að reglum Menntavísindasviðs.

Nemendur skulu fylgja nánari leiðbeiningum og reglum Menntavísindasviðs um verklag við M.Ed.-verkefni. Sjá á innri vef Menntavísindasviðs, Uglu: Fræðasvið >> Menntavísindasvið >> Meistaraverkefni (MA og M.Ed.)

Samstarf um farsæld barna í frístunda- og skólastarfi (TÓS202F)

Í þessu námskeiði er sjónum beint að samstarfi ólíkra fagstétta sem tengjast frístunda- og skólastarfi, s.s. á sviði tómstunda- og félagsmálafræði, kennslu, þroskaþjálfafræði og íþróttastarfi. Námskeiðið miðar einnig að þverfaglegu samstarfi þar sem tómstundir koma við sögu, t.d. í starfi með eldri borgurum. Námskeiðið miðar að því að efla þekkingu nemenda á þverfaglegu samstarfi ólíkra fagstétta og hvaða þekking verður til á landamærum þeirra.

Fjallað verður um ávinning og áskoranir í þverfaglegu samstarfi fyrir börn, ungmenni og aðra skjólastæðinga og einnig fyrir starfsfólk, stofnanir og menntakerfi í stærra samhengi. Kenningum um ólíkar víddir samstarfs og fjölbreytt starfssamfélög verður gerð skil sem og rannsóknum á trausti og þekkingu sem byggist upp í þverfaglegu samstarfi.

Ný lög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna verða skoðuð og hvaða tækifæri felast í þeim fyrir þverfaglegt samstarf. Nemendur þjálfast í gagnrýnu hugarfari og borgaralegri virkni með því að vega og meta kosti og galla samstarfsverkefna, sem og hvar samstarf milli stofnana og fagstétta skortir. 

Námskeiðið hentar þeim sem stefna að því að starfa með börnum og ungmennum, hvort heldur er í formlegu, hálfformlegu eða óformlegu uppeldis-, íþrótta, frístunda- eða skólastarfi. Námskeiðið hentar einnig þeim sem hyggjast starfa við tómstundir fólks á ólíkum æviskeiðum, sem og starfsfólki og stjórnendum sem nú þegar starfa að tómstundum og í frístunda-, íþrótta- eða skólastarfi.

Vinnulag og væntingar
Stuðst verður við vendikennslu og kennslustundir nýttar til umræðna og úrvinnslu. Þess er vænst að nemendur taki virkan þátt í umræðu eða skili inn ígrundun ef þeir ekki komast í umræðutíma. 

Alla námsþætti verður að standast með lágmarkseinkunn 5.0. 

Nám og kennsla: Að mæta sérþörfum (MAL102F)

Meginviðfangsefni námskeiðsins eru kennsluhættir og námsaðstæður sem miða að því að efla árangur fjölbreyttra nemendahópa, huga að styrkleikum þeirra og veikleikum í skóla án aðgreiningar með manngildi, lýðræði og félagslegt réttlæti að leiðarljósi. Fjallað er um algengustu sérþarfir nemenda og sérstök áhersla lögð á árangursríkar (gagnreyndar) leiðir til að mæta margbreytilegum þörfum nemenda og efla þá í námi, meðal annars til að draga úr vanda varðandi lestrarnám, hegðun, líðan, einbeitingu, ofvirkni og einhverfu. Samhliða er rætt um mikilvægi þess að hafa hæfileika og styrkleika nemenda ávallt í forgrunni og aðgreina erfiðleika frá eiginleikum einstaklinga. Einnig er fjallað um fjölmenningarkennslu og kennslu nemenda með annað móðurmál en íslensku. Kynntar eru helstu aðferðir við bekkjarstjórnun og einstaklingsmiðuð úrræði til að bæta hegðun, félagsfærni, líðan og námsárangur fjölbreytts hóps nemenda. Fjallað er um þverfaglegt samstarf, teymisvinnu og samvinnu við foreldra barna með sérþarfir. Umfjöllunarefni námskeiðsins grundvallast á hugmyndafræði skóla án aðgreiningar og rannsóknum á því sem vel hefur gefist við að mæta fjölbreytilegum nemendahópi, með það að markmiði að veita öllum nemendum jafngild tækifæri í námi.

Hið hæfa foreldri? Orðræður um foreldrahlutverkið (FFU102M)

Í þessu námskeiði verða orðræður um foreldrahlutverkið teknar til skoðunar. Fjallað verður um samfélagslegt samhengi þeirra krafna sem gerðar eru til foreldra, meðal annars um einstaklingsvæðingu foreldrahlutverksins og ákafa mæðrun. Til skoðunar verða þær kröfur sem eru gerðar til foreldra í dag svo sem skólaval, tómstundaval, samskipti heimilda og skóla/tómstunda, heimanám, matarræði, skjátímastjórnun, örvun, brjóstagjöf og kröfuna um að vera upplýst og meðvitað foreldri. Skoðað verður í gagnrýnu ljósi hvaðan þessar kröfur koma, hvaða áhrif þær hafa á foreldra og þær settar í samhengi við nýfrjálshyggju, markaðsvæðingu og orðræðu frá sérfræðingum. Ríkjandi menntastraumar gera ráð fyrir foreldrum sem eins konar „neytendum“ á „menntamarkaði“ og því er skólaval og –þátttaka á menntavettvangi vaxandi rannsóknarsvið í skóla- og uppeldisrannsóknum. Lesnar verða erlendar og íslenskar rannsóknir um foreldrahlutverkið og hvernig forréttindi og jaðarsetning mótar möguleika foreldra til að uppfylla þær kröfur sem gerðar eru. Áhersla verður lögð á að skoða sérstaklega þá hópa fólks sem hafa fengið stöðu „hæfra“ og „vanhæfra“ foreldra og tengja við kenningar um kyn, stétt, uppruna, fötlun, kynhneigð og kynvitund. Nemendur fá innsýn inn í foreldrarannsóknir á sviði gagnrýnnar félagsfræði, félagssálfræði, menntunarfræði og kenninga um vald og jaðarsetningu.

Kennslufræði og fjöltyngi (MAL103F)

Tungumál er nauðsynlegt tæki til tjáningar og samskipta og opnar dyr að þekkingu og skilningi á samfélögum. Þekking á tungumálum eykur víðsýni, stuðlar að vitsmunaþroska og betri skilningi á eigin menningu. Fjöltyngi tengist menntun, árangri og vellíðan nemenda.
Markmið námskeiðsins eru að þátttakendur kynnist leiðum til að meta og nýta tungumála- og menningarauðlindir nemenda, og geti beitt kennsluaðferðum sem byggja á tungumálaforða fjöltyngdra barna og ungmenna til að efla nám þeirra.

Kennsla og hönnun námsrýmis til að mæta þörfum skynsegin nemenda (MAL004F)

Í námskeiðinu verður fjallað um einhverfu, taugafjölbreytileika og skynsegin (e. neurodivergent) börn í skólakerfinu. Fjallað verður um margvísleg sjónarhorn og leiðir til að skilja einhverfu og taugafjölbreytileika/skynsegin. Fjallað verður um leiðir til að mæta skynsegin einstaklingum og styðja þá til þátttöku í því sem fram fer innan leik-, grunn – og framhaldsskóla, bæði hvað varðar aðferðir og hönnun námsrýmis. Í þeim efnum er sérstaklega horft til inngildandi menntunar, algildrar hönnunar, persónumiðaðrar nálgunar og félagslegs sjónarhorns í námi og kennslu. Markmið námskeiðs er að efla hæfni þátttakenda til að mæta þörfum og skynsegin nemenda innan inngildandi menntakerfis. 

Kennslufyrirkomulag:
Fyrirlestrar, umræður og hópavinna. Skyldumæting er í námskeiðið sem er kennt í stað – og fjarnámi. Nemendur sem eru í fjarnámi taka þátt í rauntíma á netinu. Námskeiðið er bæði fræðilegt og hagnýtt og með tilliti til hagnýtingar er mikilvægt að nemendur mæti eða taki þátt í rauntíma til að hámarka námsupplifun. Yfir önnina er einnig unnið jafnt og þétt í Canvas.

Kennsla í margbreytilegum nemendahópi (KME115F)

Markmið námskeiðsins er að starfandi kennarar og kennaranemar eflist í að nýta eigin auðlindir í vinnu með margbreytilegum nemendahópum.  Byggt er á kennslufræði menntunar fyrir alla (inclusive pedagogy) og kennslufræði nýsköpunarmenntar þar sem lögð er áhersla á heildstæða og skapandi nálgun við undirbúning og skipulag kennslu og að nýta auðlindir nemenda.

Viðfangsefni
Námskeiðið byggir á hugmyndafræði menntunar fyrir alla og nýsköpunar- og frumkvöðlamenntunar. Fjallað verður um mismunandi vinnubrögð og kynntir kennsluhættir og kennsluaðferðir sem hafa reynst vel í fjölbreyttum nemendahópum. Áhersla er á kennsluhætti og kennsluaðferðir nýsköpunarmenntar, samvirks náms, altæka hönnun náms, fjölmenningarlega kennslu og listrænar og skapandi aðferðir. Fjallað verður um samstarf við foreldra og aðrar starfsstéttir er starfa við eða tengjast skólastarfi. Þátttakendur skilgreina og þróa eigin starfskenningu.

Vinnulag
Námskeiðið er skipulagt sem blandað nám, bæði fjarnám og staðnám. Kennslan fer fram bæði í staðlotum og staðtímum milli staðlota og á netinu. Námskeiðinu er skipt upp í fjórar námslotur (tímabil) sem eru skipulagðar út frá ákveðnum þemum. Þau tengjast öll kennslu í margbreytilegum nemendahópi og eru: hugmyndafræði menntunar fyrir alla og nýsköpunarmenntar, fagmennska og forysta í kennslu margbreytilegra nemendahópa, kennsluhættir í margbreytilegum nemendahópum og samstarf í skóla fyrir alla. Hver námslota stendur yfir í þrjár til fjórar vikur. Kennsla og nám verður í formi fyrirlestra, umræðna í tímum og á Canvas, stuttra verkefna í tímum og á Canvas og verkefna með formlegum skilum. Námskeiðið byggir á sjálfstæðri vinnu, ábyrgð og þátttöku nemenda.

Gert er ráð fyrir 80% þátttöku í virkni á námskeiðinu (þátttaka og skil verkefna). 

Trúarbrögð og lífsgildi í fjölmenningarsamfélagi (KME003M)

Námskeiðið miðar að því að nemendur dýpki þekkingu sína á stöðu og áhrifum trúarbragða í fjölmenningarsamfélagi. Fjallað verður um ýmsar kenningar er snerta trúarþörf og trúarreynslu mannsins, trúarlega sjálfsmynd og valda þætti nokkurra helstu trúarbragða heims. Einnig siði og venjur tengdar trúariðkun, einkum er haft geta áhrif á skólastarf. Þá verður fjallað um trúarbrögð og siðfræði, sameiginleg gildi ólíkra trúarbragða, stöðu trúarbragða, menningarleg og trúarleg átök sem eiga sér stað í dag og fordóma og misskilning tengdan trúarbrögðum. Nemendur velja sér trúarbrögð sem þeir dýpka þekkingu sína á, einkum með tilliti til þess að þau endurspegli vaxandi menningarlegan og trúarlegan fjölbreytileika hér á landi og vinna jafnframt vettvangstengd verkefni.

Vinnulag
Fyrirlestrar, samræður, mat og beiting fræða á tiltekin viðfangsefni, samstarf í hópum. Verkefni, m.a. vettvangstengt rannsóknarverkefni, og kynning í málstofum.

Skapandi skólastarf og skráningar (KME210F)

Fjallað verður um leik og sköpun almennt og aðferðir til að ýta undir leik og listir sem námsleiðir barna. Einnig verður fjallað um kenningar, rannsóknir og hugtök sem varpa ljósi á gildi leiks og skapandi starfs fyrir nám ungra barna og leik sem námsleið barnsins og kennsluaðferð kennarans.

Nýjar áherslur og rannsóknir um leik og tengsl hans við félagslega færni og skilning barna á t.d. frásögnum, sögugerð, stærðfræði, vísindum, gildum, máli, læsi og skrift verða ræddar auk þess sem fjallað verður um skipulag og uppbyggingu skapandi námsumhverfis; þ.e. umhverfis sem styður við leik og sköpun. Þá verður einnig fjallað um listgreinar sem uppsprettu fyrir nýjar hugmyndir og leiðir sem hvetja og örva börn í skapandi starfi.

Rædd verða tiltekin grundvallarhugtök og þau tengd við menntun barna í leik- og grunnskólum. Kynnt verða hugtök úr kenningum Bernsteins, einkum umgerð og flokkun og hvernig má nýta skilning hans í skráningu og ígrundun um skipulag og framkvæmd skapandi skólastarfs.

Í upphafi námskeiðs verður lagt upp með ákveðna hugmyndalega nálgun, tiltekin fræðilegur grunnur og hugtök verða rædd (t.d. sköpun, fegurð, lýðræði, vald, þátttaka, merking, samkennd, sameiginleg skynjun og sameiginleg uppbygging þekkingar). Þessi hugtök tengjast megin viðfangsefnum námskeiðsins og verða nýtt sem stuðningur við ígrundun nemenda og samræðu þar sem nemendur deila hugmyndum sínum með öðrum. Verkefni fela í sér símat á námsferli nemenda.

Trans börn og samfélag (UME204M)

Markmið:

Markmið námskeiðsins er að nemar kynnist hugmyndum, kenningum og rannsóknum í fræðum sem koma inn á veruleika og upplifanir trans fólks (trans fræði). Einnig verða meginhugmyndir gagnrýnna bernskufræða kynntar. Áhersla verður lögð á að þátttakendur verði meðvitaðir um veruleika trans ungmenna og trans barna og samfélagslega orðræðu um málaflokkinn.

Viðfangsefni:

Unnið verður meðal annars með hugtökin kyngervi, kynjatvíhyggja, kynsegin, kynvitund, samtvinnun, trans* hugtakið, síshyggja, umhyggja, barnavernd og réttindi barna. Fjallað verður um megininntak transfræða/hinseginfræða og hvernig hægt er að nýta sér þá nálgun til varpa ljósi á uppeldi, menntun, samfélag, tómstunda- og félagsstarf og íþróttir. Nálgunin verður í anda gagnrýnna trans- og bernskufræða og félagslegrar mótunarhyggju. Enn fremur verður fjallað um skólakerfi og aðrar stofnanir, hérlendis og erlendis, og hvernig margs konar mismunun skapast og viðhelst og getur ýtt undir stofnanabundna transfóbíu og síshyggju. Lesnar verða nýjar íslenskar og erlendar rannsóknir í tengslum við efnið. Þá verður lögð áhersla á að þjálfa verðandi uppeldis- og menntunarfræðinga, þroskaþjálfa, foreldrafræðara, kennara, tómstunda- og félagsmálafræðinga, stjórnendur og annað fagfólk til að skapa hinsegin/trans vænt andrúmsloft í viðeigandi hópum sem unnið er með.

Menntun til hnattrænnar borgaravitundar - frá stefnu til starfs (UME002F)

Í námskeiðinu er fjallað um þætti sem undirbyggja og styðja við menntun til hnattrænnar borgaravitundar (e. global citizenship education). Rætt er um mikilvægi þess að borgarar skynji að þeir hafi tiltekinn rétt í samfélaginu en jafnframt ábyrgð og skyldur. Áhersla er lögð á fræðilega og stefnumótandi umræðu um hugtök á borð við hnattvæðingu, borgaravitund, borgaralega þátttöku, lýðræði, mannréttindi, menntun og sjálfbærni. Fjallað verður um ólíkar nálganir og skilgreiningar á hnattrænni borgaravitund þar sem áhersla er lögð á gagnrýna nálgun og unnið með dæmi af alþjóðlegum og innlendum vettvangi menntunar svo sem heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna og grunnþætti menntunar. Þá verður kastljósinu einnig beint að stöðu barna og ungmenna og hvernig við lærum og kennum í anda hnattrænnar borgaravitundar.  

Menntunarfræði yngri barna (KME109F)

Á námskeiðinu verður fjallað um sýn á börn, rannsóknir á námi þeirra og þá hugmyndafræði sem þær byggja á og athyglinni beint að ýmsum áherslum og álitamálum á sviðinu. Kynntar verða innlendar og erlendar rannsóknir og kenningar á eftirfarandi sviðum: 

• Sýn á börn og nám í nútíma samfélagi: Fjallað verður um grundvallarhugmyndir um nám barna og hvernig þeim eru skapaðar námsaðstæður í skólum þar sem þátttaka, valdefling, lýðræði og vellíðan eru í brennidepli.
• Félagslegur raunveruleiki barna og áhrif  hans á virka þátttöku þeirra í skólastarfi, m.a. jafnrétti í víðum skilningi, foreldrasamskipti, tækni í lífi barna. 
• Þróun náms, skipulag námsumhverfis og fjölbreyttar leiðir til að meta nám ungra barna sem snerta meðal annars námssvið í leik- og grunnskóla.

Vinnulag:
Mætingarskylda er í tveimur staðlotum. Vikulegar kennslustundir eru yfir önnina þar sem nemendur geta valið mismunandi tíma dagsins í kennslustofu eða á neti.

Kennsla verður í formi fyrirlestra, umræðna og verkefna sem nemendur kynna og ræða. Nemendur athuga hvernig nýta má kenningar og niðurstöður rannsókna í skólastarfi. Þeir velja sér afmarkað svið til að dýpka þekkingu sína á með því að kynna sér niðurstöður rannsókna og starf á vettvangi. Dæmi um viðfangsefni eru: Mat í skólastarfi, margbreytilegur barnahópur (svo sem menningarlæsi, kynjagervi, fjölmenning) ákveðið námssvið, leik og námssamfélag barna, foreldrasamstarf, læsi, samfella í námi barna og skapandi starf.

Forysta, samskipti og samstarf (LSS102F)

Á námskeiðinu er fjallað um helstu kenningar í stjórnun og forystu menntastofnana, samskipti og nám fullorðinna, leikskólann sem lærdómssamfélag, kyngervi, breytingaferli, leiðsögn, ágreiningsstjórnun og einelti í starfsmannahópi. Farið er yfir helstu verkefni deildarstjóra í leikskólum, fjallað um samstarf foreldra og starfsfólks og framkvæmdar æfingar í erfiðum viðtölum við foreldra og samstarfsfólk.

Inngangur að eigindlegum rannsóknaraðferðum (MVS212F, MVS213F)

Fjallað verður um ólíkar rannsóknarstefnur og tengsl þeirra við uppbyggingu og útfærslu rannsókna. Einnig um siðfræði vísinda með áherslu á hagnýt atriði og um gæðahugtök, s.s. réttmæti, trúverðugleika og ólíka sýn á þessi hugtök. Í námskeiðinu beinist athyglin að eigindlegum aðferðum. Kynnt verða algeng rannsóknarsnið eigindlegra rannsókna, aðferðir við öflun gagna og greiningu þeirra, og fjallað um ritun og framsetningu niðurstaðna. Nemar fá nokkra þjálfun í að beita algengum aðferðum rannsókna m.a. vettvangsathugunum, viðtölum og heimildaathugunum. Þá vinna nemar með öflun, skráningu, flokkun, greiningu og túlkun gagna, og með framsetningu þeirra og gera heildstæða rannsóknaræfingu.

Fyrirlestrar, umræður og verkefni. Skyldumæting er í staðlotum.

Inngangur að megindlegum rannsóknaraðferðum (MVS212F, MVS213F)

Markmiðið er að nemendur

• hafi innsýn í megindlega aðferðafræði á sviði rannsókna í uppeldis- og menntunarfræði
• þekki helstu rannsóknaraðferðir og hugtök sem þeim tengjast
• geti beitt algengum rannsóknaraðferðum og þannig aflað gagna, unnið úr þeim og túlkað á agaðan og viðurkenndan hátt
• séu færir um að rýna í rannsóknir og nýta sér niðurstöður þeirra
• hafi tileinkað sér rannsakandi hugarfar og gagnrýna hugsun

Kynnt verða algeng rannsóknarsnið megindlegra rannsókna, aðferðir við öflun gagna og greiningu þeirra, og fjallað um ritun og framsetningu niðurstaðna. Nemendur nota tölvuforrit til að reikna algenga tölfræðistuðla og halda utan um og vinna úr gögnum. Sérstök áhersla verður lögð á þjálfun í túlkun matsniðurstaðna sem líklegt er að verði á vegi þeirra hópa sem taka námskeiðið.

Fyrirlestrar á vef, umræður og verkefni. Námskeiðið er kennt vikulega en fyrirlestrar verða eingöngu á vef. Verkefnatímar verða ekki teknir upp. Ekki er mætingarskylda í námskeiðið en nemendur eru hvattir til að mæta í kennslustundir.

Nemendur verða að hafa Jamovi (sjá nýjustu útgáfu á https://www.jamovi.org) uppsetta á fartölvum sem þeir mæta með í kennslustundir. 

Lesefni: Kaflar 1-11 í Navarro DJ and Foxcroft DR (2019). Learning statistics with jamovi: a tutorial for psychology students and other beginners. (Version 0.70). DOI: 10.24384/hgc3-7p15. Rafræn ókeypis kennslubók sem hala má niður á síðunni https://www.learnstatswithjamovi.com.

Starfendarannsóknir (MVS011F, KME201F)

Inntak / viðfangsefni
Á námskeiðinu verður farið yfir tilurð og þróun starfendarannsókna í ýmsum löndum, m.a. Japan, Ástralíu, Bandaríkjunum og Bretlandi. Rýnt verður í hugmyndafræði slíkra rannsókna og hinar margvíslegu myndir sem þær hafa tekið á sig og birtast í ólíkum orðum sem notuð eru um slíkar rannsóknir, t.d. starfendarannsóknir (action research), kennararannsóknir (teacher research), kennslurýni (lesson study), starfstengd sjálfsrýni (self-study) og practitioner research. Sérstök áhersla verður lögð á starfendarannsóknir í skólum og öðrum vettvangi menntunnar, þar á meðal á Íslandi og ákveðin dæmi skoðuð í því sambandi. Megináherslan í námskeiðinu er á að þátttakendur geri rannsókn á eigin starfi/starfsháttum og kynni hana í námskeiðinu. Ekki er skilyrði að nemendur séu í starfi þegar þeir taka námskeiðið.

Vinnulag
Námskeiðið er vettvangs- og samstarfsmiðað. Grunnhugmyndin er sú að þátttakendur geri rannsókn í tengslum við eigið starf í samráði við kennara og aðra þátttakendur í námskeiðinu og vinni úr henni í nánu samstarfi við kennara og aðra þátttakendur, t.d. í gegnum ígrundanir, kynningar og samræður. Nemendur halda leiðarbók eða rannsóknardagbók um rannsókn sínar og gera lestrardagbók í tengslum við lestur fræðigreina. Að auki taka þeir þátt í ýmis konar verkefnum og umræðum á netinu.

Rannsóknir með börnum og ungmennum (MVS011F, KME201F)

Í námskeiðinu verður fjallað um eigindlegar rannsóknaraðferðir með áherslu á að fá fram sjónarmið barna og ungmenna. Kynnt verða algeng rannsóknarsnið eigindlegra rannsókna, aðferðir við öflun gagna og greiningu þeirra, og fjallað um ritun og framsetningu niðurstaðna. Nemendur fá þjálfun í að beita algengum aðferðum rannsókna bæði með börnum og fullorðnum m.a., vettvangsathugunum, viðtölum og heimildaathugunum og gera heildstæða rannsóknaræfingu. Fjallað er sérstaklega um rannsóknir með börnum og ungmennum, þ.e. rannsóknir þar sem þátttakendur eru börn, ungmenni og aðrir sem eiga hættu á að vera jaðarsettir í samfélaginu. Gengið verður út frá Sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi barna til að hafa áhrif á eigið líf og félagsvísindalegum rannsóknum á bernskunni þar sem litið er á barnæsku sem afmarkað rannsóknarefni. Einnig verður byggt á félags- menningarkenningum og síðtímahugmyndum um börn sem sterk og hæf með eigið sjónarhorn á veröldina og réttindi þeirra sem borgara virt. 

Í umfjöllun námskeiðs verður velt upp álitamálum sem upp koma þegar börn og/eða ungmenni eru þátttakendur í rannsóknum. Fjallað verður m.a. um hugmyndafræði, siðferðislega þætti og áhersla lögð á ýmsar aðferðir sem nota má í rannsóknum með börnum. Nemendur vinna eigin rannsókn og fá tækifæri til að glíma við fjölbreyttar aðferðir.

Kenningar í félagsfræði og heimspeki menntunar (MVS101F)

Í þessu námskeiði eru ræddar ýmsar áhrifamiklar kenningar á sviði félagfræði og heimspeki menntunar og þær settar í samhengi við álitamál í samfélaginu hversu sinni svo sem kynjajafnrétti, fjölmenningu, stéttaskiptingu, uppeldishætti, kennslufræði, lýðræði og skóla án aðgreiningar.

Á fyrri hluta misseris er röð fyrirlestra og umræðutímar. 

Á seinni hluta misseris vinna nemendur tiltölulega sjálfstæð verkefni í hópum og fá leiðsögn um notkun kenninga við mótun rannsóknaráætlana eða þróunarverkefna á sviði kennslu eða uppeldisfræða.

Fræði og starf á vettvangi I (LSS303F)

Markmið
Að nemendur öðlist þekkingu á þáttum sem hafa áhrif á þróun fagmennsku og eigin starfskenningu, þjálfi sig í að beita aðferðum starfendarannsókna við að rýna í eigið starf og stuðla að faglegri þróun á vettvangi.

Viðfangsefni
Í námskeiðinu verður fjallað um hugmyndafræði starfendarannsókna og þýðingu þeirra fyrir þróun skólastarfs. Stuðst er við rannsóknir sem sýna að með þátttöku í starfendarannsókn fá kennarar tækifæri til að ígrunda starf sitt og styrkja sig faglega. Með það að leiðarljósi kynna nemendur sér gildi og aðferðir starfendarannsókna ásamt því að vinna að rannsókn á eigin starfi, í samstarfi við samnemendur, háskólakennara og leiðsagnarkennara á vettvangi.

Á vettvangi rýna nemendur í eigið starf, þekkingu, gildi og skoðanir sem liggja þar að baki. Nemendur velja viðfangsefni sem þeir vilja beina sjónum sínum að, lesa fræðigreinar því tengdar, móta spurningar og setja fram áætlun um framkvæmd. Til þess ígrunda þeir þá faglegu þekkingu sem þeir hafa öðlast í námi sínu ásamt reynslu sinni af vettvangi leikskóla. Samhliða ferlinu safna þeir gögnum sem nýtast til að rýna í og greina eigin starfshætti, með það að markmiði að þá megi þróa.

Nemendur halda rannsóknardagbók, rýna í eigin athafnir og þá hugmyndafræði sem þær athafnir byggja á, ásamt því að setja fram drög að eigin starfskenningu. Í lok námskeiðs gera nemendur grein fyrir vinnu sinni á vettvangi í málstofu. 

Vettvangsnám
Vettvangsnámið dreifist yfir allt misserið, frá miðjum ágúst og fram í desember. Gert er ráð fyrir reglulegri mætingu á Menntavísindasvið - sjá nánar í náms-og kennsluáætlun námskeiðs.

Vinnulag
Nemendur mæta í staðbundna tíma í háskóla samkvæmt námsáætlun, þar sem markmiðið er að þeir fylgist að í gegnum ferlið og styðji hvern annan jafnt og þétt í framvindu rannsóknar sinnar á vettvangi. Í staðbundnum tímum verða tekin fyrir viðfangsefni sem tengd eru áherslum og ferli námskeiðsins hverju sinni; nemendur ræða og ígrunda þær áskoranir sem þeir standa frammi fyrir á vettvangi, greina þau tækifæri sem þeir sjá til faglegrar þróunar og leita leiða til lausna. Nemendur skila niðurstöðum í formi rannsóknardagbókar og málstofukynninga, þar sem ferlið er ígrundað í ljósi eigin starfskenningar og þeirrar þróunar sem átt hefur sér stað.

Skyldumæting er í áfangann. Nemendur mæta í staðbundna tíma í háskóla (miðvikudaga f.h.).

Fræði og starf á vettvangi II (LSS403F)

Markmið námskeiðs
Að nemendur öðlist þekkingu á þáttum sem hafa áhrif á þróun lærdómssamfélags í leikskóla, m.a. sameiginlegs náms barna, starfsfólks og foreldra. Þjálfi sig í að beita aðferðum starfendarannsókna við að vera í faglegri forystu í leikskóla.

Viðfangsefni og vinnulag
Fjallað verður um leiðandi hlutverk og ábyrgð leikskólakennara við þróun lærdómssamfélags leikskóla. Meðal þeirra viðfangsefna sem tekin verða til umfjöllunar eru fagleg forysta, lærdómssamfélag, ásamt gildi starfendarannsókna við að rýna í og þróa starf og starfshætti í leikskóla. Í því samhengi velja nemendur viðfangsefni til innleiðingar, lesa fræðigreinar tengdar viðfangsefninu, móta spurningar og setja fram áætlun um skipulag framkvæmdar á vettvangi.

Á vettvangi eru nemendur í faglegri forystu við framkvæmd starfendarannsóknar, með þátttöku samstarfsfólks, foreldra og barna, eftir því sem við á. Á námskeiðinu halda nemendur áfram vinnu við starfendarannsókn sem þeir hófu í Fræði og starf I.

Vettvangsnám
Vettvangsnámið dreifist yfir all skólaárið, frá miðjum ágúst og fram í miðjan maí. Gert er ráð fyrir að nemar mæti að jafnaði einn dag í viku í vinnu á Menntavísindasviði.

Vinnulag
Gert er ráð fyrir að nemendur séu starfandi í leikskóla og að vettvangshluti námskeiðsins fari fram þar, undir handleiðslu leikskólakennara á vettvangi. Nemendur mæta reglulega í staðbundna tíma í háskóla samkvæmt námskeiðsáætlun, þar sem þeir fylgjast að í gegnum ferli starfendarannsókna og styðja hvern annan. Þá verða tekin fyrir viðfangsefni sem tengd eru áherslum námskeiðsins hverju sinni ásamt því að nemendur ígrunda og fjalla um innleiðingarferlið og áskoranir á vettvangi. Niðurstöðum er skilað í formi rannsóknardagbókar og málstofukynninga þar sem ferlið er ígrundað í ljósi eigin starfskenningar og faglegrar forystu. 

Skyldumæting er í áfangann. Nemendur mæta hálfsmánaðarlega í staðbundna tíma (miðvikudaga f.h).

Lokaverkefni (LSS441L)

Lokaverkefni til M.Ed.-prófs er einstaklingsverkefni sem nemandi vinnur sjálfstætt undir leiðsögn leiðbeinanda/leiðbeinenda.

Nemendur skulu hafa samráð við formann námsbrautar/umsjónarmann námsleiðar um val á leiðbeinanda. Leiðbeinandi er að jafnaði valinn úr hópi fastra kennara Menntavísindasviðs.

Nemandi velur viðfangsefni í samráði við formann námsbrautar/umsjón námsleiðar og leiðbeinanda. Þess skal gætt að efni lokaverkefnis tengist vettvangi og því sérsviði sem nemandi hefur valið, það er að segja, að verkefnið tengist viðfangsefnum viðkomandi námsleiðar og einnig kjörsviði/sérsviði/námssviði þar sem það á við.

Verkefni til M.Ed.-prófs getur verið af ólíku tagi, til dæmis rannsóknarritgerð (heimildarannsókn), rannsóknarskýrsla (ritgerð sem byggir á rannsókn), starfstengt þróunar- eða matsverkefni, námskrárgerð eða námsefnisgerð. Öllum verkefnum, öðrum en rannsóknarritgerðum og rannsóknarskýrslum, skal fylgja fræðileg greinargerð.

Nemandi sem vinnur að lokaverkefni skráir sig í lokaverkefni í árlegri skráningu, miðað við áætlaða framvindu á haustmisseri og vormisseri. Að öllu jöfnu er gert ráð fyrir að undirbúningur og vinna lokaverkefnis til M.Ed.-prófs dreifist á tvö misseri eða fleiri. Á tilteknum námsleiðum í Kennaradeild er gert ráð fyrir að vinna verkefnis skiptist á þrjú misseri, sjá nánari upplýsingar undir krækjunni skipulag náms fyrir hverja námsleið í kennsluskrá.

Ekki eru gefnar tölueinkunnir fyrir lokaverkefni til meistaraprófs heldur er gefið annað hvort staðið eða fallið. Við mat á meistaraverkefnum er farið að reglum Menntavísindasviðs.

Nemendur skulu fylgja nánari leiðbeiningum og reglum Menntavísindasviðs um verklag við M.Ed.-verkefni. Sjá á innri vef Menntavísindasviðs, Uglu: Fræðasvið >> Menntavísindasvið >> Meistaraverkefni (MA og M.Ed.)

Skapandi skólastarf og skráningar (KME210F)

Fjallað verður um leik og sköpun almennt og aðferðir til að ýta undir leik og listir sem námsleiðir barna. Einnig verður fjallað um kenningar, rannsóknir og hugtök sem varpa ljósi á gildi leiks og skapandi starfs fyrir nám ungra barna og leik sem námsleið barnsins og kennsluaðferð kennarans.

Nýjar áherslur og rannsóknir um leik og tengsl hans við félagslega færni og skilning barna á t.d. frásögnum, sögugerð, stærðfræði, vísindum, gildum, máli, læsi og skrift verða ræddar auk þess sem fjallað verður um skipulag og uppbyggingu skapandi námsumhverfis; þ.e. umhverfis sem styður við leik og sköpun. Þá verður einnig fjallað um listgreinar sem uppsprettu fyrir nýjar hugmyndir og leiðir sem hvetja og örva börn í skapandi starfi.

Rædd verða tiltekin grundvallarhugtök og þau tengd við menntun barna í leik- og grunnskólum. Kynnt verða hugtök úr kenningum Bernsteins, einkum umgerð og flokkun og hvernig má nýta skilning hans í skráningu og ígrundun um skipulag og framkvæmd skapandi skólastarfs.

Í upphafi námskeiðs verður lagt upp með ákveðna hugmyndalega nálgun, tiltekin fræðilegur grunnur og hugtök verða rædd (t.d. sköpun, fegurð, lýðræði, vald, þátttaka, merking, samkennd, sameiginleg skynjun og sameiginleg uppbygging þekkingar). Þessi hugtök tengjast megin viðfangsefnum námskeiðsins og verða nýtt sem stuðningur við ígrundun nemenda og samræðu þar sem nemendur deila hugmyndum sínum með öðrum. Verkefni fela í sér símat á námsferli nemenda.

Gleðin í málinu: Árangursríkt leik- og grunnskólastarf (KME002F)

Tilgangur námskeiðsins er að þátttakendur efli þekkingu sína á mikilvægi málörvunar í leik og starfi með leik- og grunnskólabörnum. Þeir læri að beita árangursríkum aðferðum sem byggja á gleði og sköpun, styðja við aukinn málþroska og hvetja til virkrar málnotkunar barna.

Meginumfjöllunarefni eru: a) hvetjandi málumhverfi barna til aukinnar málnotkunar í daglegum aðstæðum b) ríkuleg gagnkvæm tjáskipti í leik barna, frjálsum og skipulögðum c) samveru- og lestrarstundir nýttar til eflingar orðaforða og samræðna þannig að öll börn taki þátt d) tónlist og söngur sem uppspretta eflingar málþroska barna e) leiklist sem tæki til aukinnar málnotkunar.

Vinnulag: Kennsla fer fram bæði í tímum og á vef námskeiðsins. Fyrirlestrar eru settir eru á vef námskeiðsins og nemendur taka þátt í umræðum í rauntíma og á vef.

Námskeiðið er vettvangs- og samstarfsmiðað og er gert ráð fyrir að þátttakendur myndi lærdómssamfélög. Í því felst að þátttakendur innan sama skóla eða milli skóla vinna sameiginlega að ákveðnum markmiðum sem þeir setja sér og viðhalda eftir að námskeiði lýkur. Þátttakendur fá tækifæri til að læra saman og styðja hver annan í að þróa starfshætti með börnum. Grunnhugmyndin er að þátttakendur líti á það sem sameiginlegt verkefni allra í skólasamfélaginu að styðja börn og hvetja til virkrar málnotkunar.

Þátttakendur halda leiðarbók, sem byggist á umfjöllun um hvert viðfangsefni, rýni í lesefni og eigið starf með börnum og ræða hvernig gengur að prófa leiðir sem kynntar eru á námskeiðinu. Auk þess taka þeir þátt í umræðum um valin umfjöllunarefni í tímum og á netinu.

Fyrir hverja er þetta námskeið?
Námskeiðið hentar öllum þeim sem vinna með börnum á aldrinum 1-7 ára. Námskeiðið er ætlað þeim sem starfa við leik- og grunnskóla, foreldrum og öðrum áhugasömum um málörvun barna. Námskeiðið gefur þátttakendum tækifæri til að afla sér góðrar grunnþekkingar á málþroska og helstu leiðum til að örva virka málnotkun barna. Námskeiðið gefur þannig góða undirstöðu fyrir fjölbreytt verkefni er varða málörvun barna almennt.

Þróun stærðfræðihugmynda ungra barna (KME203F)

Markmið að nemendur:

• Þekki rannsóknir á stærðfræðilegri hugsun ungra barna og hugmyndum þeirra um stærðfræðileg fyrirbæri.
• Geri sér grein fyrir hverjar eru meginstoðir þeirrar stærðfræðilegu þekkingar sem nemendur þróa með sér fyrstu átta æviárin.
• Geti kannað stærðfræðilegar hugmyndir ungra barna með athugunarverkefnum og viðtölum.
• Séu færir um að nýta niðurstöður rannsókna á stærðfræðinámi ungra barna við skipulagningu skólastarfs í leikskóla og í fyrstu bekkjum grunnskóla.

Viðfangsefni:
Nemendur kynnast nýlegum rannsóknum á stærðfræðilegri hugsun ungra barna. Þeir kynna sér þróun þekkingar og skilnings barna á mismunandi inntaksþáttum stærðfræðinnar. Sjónum verður beint að því stærðfræðinámi sem fram fer fyrstu æviárin og sem er mikilvægur grunnur fyrir frekara nám á þessu sviði. Áhersla er á hvernig byggja má upp námsumhverfi þar sem nám fer fram í leik og daglegu starfi. Sérstaklega verður skoðað hvaða rannsóknaraðferðum er beitt við að kanna hugmyndir og skilning ungra barna. Nemendur prófa að framkvæma athuganir á stærðfræðilegum skilningi ungra barna og beita við það mismunandi aðferðum. Hugað verður að því hvernig nýta má rannsóknarniðurstöður til að skipuleggja þróunarstarf sem hefur það að markmiði að stærðfræðileg hugsun barna eflist.

Vinnulag:
Áhersla er lögð á að þróa námssamfélag sem allir taka virkan þátt í að móta. Hægt er að taka þátt á staðnum, með fjarfundabúnaði og á vefsvæði námskeiðsins. Haldnir verða fyrirlestrar, málstofur og umræðutímar. Nemar lesa fræðilega texta og leita svara við áleitnum spurningum um efnið. Þeir framkvæma rannsóknir, gera grein fyrir niðurstöðum og draga af þeim ályktanir. Þeir setja fram hugmyndir um hvernig byggja má upp og þróa námsumhverfi og stærðfræðikennslu fyrir ung börn.

Lestur og lestrarkennsla: áherslur og þróun (KME206F)

Helstu viðfangsefni í námskeiðinu varða fimm meginþætti lestrarnáms: hljóðkerfis- og hljóðavitund, umskráningu, lesfimi, orðaforða og lesskilning/hlustunarskilning ásamt ritun, hjá byrjendum og lengra komnum. Lögð er áhersla á að skoða áhrifaríkar, raunprófaðar kennsluaðferðir sem efla sem best færni nemenda í völdum þáttum og þær metnar í ljósi rannsóknaniðurstaðna og fræðilegra kenninga um lestrarnám og lestrarkennslu. Skoðaðar verða kennslu- og matsaðferðir  í umskráningu/lesfimi og orðaforða/lesskilningi. Hugað verður að mikilvægum áhrifaþáttum í þróun umskráningar, lesfimi, orðaforða, lesskilnings  og ritunar og verður í því tilliti litið til náms- og kennsluaðferða.

Málþroski og þróun málnotkunar (KME104F)

Námskeiðinu er ætlað að efla skilning nemenda á þróun málþroska barna frá fæðingu og fram á unglingsár og á mikilvægum áhrifsþáttum á málþroska þeirra. Megin áhersla námskeiðsins er á að auka færni nemenda við að veita börnum árangursríka málörvun sem undirstöðu undir nám og lestur. Ennfremur eru nemendur hvattir til að tengja saman fræði og vettvang og máta viðfangsefnin við eigin reynslu. Áhersla er lögð á að nemendur kynnist íslenskum og erlendum rannsóknum á sviðinu og ígrundi hvaða lærdóm kennarar geta dregið af rannsóknaniðurstöðum um það hvers konar reynsla, uppeldi, samskipti og örvun heima og í skóla veita bestu forsendur fyrir góðan málþroska.

Meginumfjöllunarefni: Þróun málnotkunar í sögulegu samhengi, hvati, lífshættir og meðfæddir hæfileikar. Þróun málþroska frá fæðingu, hljóðþróun, þróun orðaforða, málfræði, og setningagerðar. Mikilvægi málörvunar heima og í skóla. Tengsl málþroska við annan þroska svo sem vitsmuna, félagsþroska og læsisþróun. Helstu frávik í máli og tali svo sem málþroskaröskun (DLD), framburðarfrávik og stam. Málþroski fjöl/tvítyngdra barna. Mikilvægi snemmtækrar íhlutunar og almennrar málörvunar. Mat á málþroska barna og margvísleg málörvun með það að meginmarkmiði að gefa börnum næg tækifæri til að efla málþroska sinn og til að verða öflugir málnotendur

Kennslufræði íslensku sem annars máls (ÍET102F)

Um námskeiðið

Námskeiðið er ætlað einkum kennurum sem sérhæfa sig í kennslu íslensku sem annars máls, en einnig leikskólakennurum, bekkjar- og greinarkennurum, sérkennurum og stjórnendum. Námskeiði þessu er ætlað að efla þekkingu og skilning þátttakenda á íslenskunámi barna og nemenda með erlendan bakgrunn og að kynna hagnýtar leiðir og aðferðir í kennslu tals, hlustunar, lesturs, ritunar, orðaforða og málfræði. Fjallað verður um fjöltyngi, máltileinkun og tungumálanám, hæfni og starfsþróun kennara íslensku sem annars máls, áætlanagerð, námsefni, kennsluaðferðir og kenningar í kennslu íslensku sem annars máls. Öll viðfangsefni hafa það meginmarkmið að auka hæfni þátttakenda til að beita markvissum og faglegum kennsluaðferðum í kennslu íslensku sem annars máls og veita stuðning við íslensku á öllum skólastigum, en einnig að hvetja til gagnrýnnar hugsunar við beitingu kennsluaðferða og rökstyðja ákvarðanir um kennslu með tilvísun í íslenskar málstefnur og íslenskar og erlendar rannsóknir um annarsmálsnám. Námskeiðinu er enn fremur ætlað að hvetja til stöðugrar þekkingarleitar og sköpunar lærdómssamfélags á vinnustað.  

Fjöltyngi og læsi (KME116F)

Námskeiðinu er ætlað að efla skilning og faglega þekkingu nemenda á þeim áhrifum sem fjöltyngi getur haft á þróun læsis. Fjallað verður um lestrarnám fjöltyngdra barna, sem tekur mið af ritkerfum tungumála þeirra, árangursríkar kennsluaðferðir í íslensku sem öðru máli fyrir nemendur á ólíkum aldri sem eru nýflutt til Íslands, en einnig með börnum sem eru fædd hér eða komu ung til landsins og þurfa gæðastuðning til námsárangurs. Fjallað verður um nýtt námsefni Íslenskur námsorðaforði og stigvaxandi fjölbreytni íslenskrar tungu: Námsefni og kennsluhættir með fjöltyngdum grunnskólanemendum, sem hlaut Vísinda- og nýsköpunarverðlaun HÍ í flokknum Samfélag vorið 2023. Námsefnið er styrkt Rannsóknasjóði HÍ, Markáætlun um tungu og tækni og Íslenskusjóðnum. Höfundar textanna, meistaranemar í ritlist, kynna þróun textagerðarinnar, þar sem orð af Lista yfir íslenskan námsorðaforða er komið fyrir og byggt á nýjum viðmiðum um íslenskt tungumál, frá einföldu til hins flóknara. 

Þá eru nemendur hvattir til að beita gagnrýninni hugsun, að byggja á eigin reynslu og að nýta sér inntak námskeiðsins á sínu sérsviði. Námskeiðinu er enn fremur ætlað að vera stökkpallur fyrir stöðuga þekkingarleit, byggða á nýjum hágæðarannsóknum hér á landi og erlendis, sem leiðir til sífelldrar endurskoðunar og framfara í kennsluháttum með fjöltyngdum börnum.

Vinnulag: Kennsla fer fram bæði í tímum og á vef námskeiðsins. Fyrirlestrar eru settir eru á vef námskeiðsins og nemendur taka þátt í umræðum í rauntíma og á vef.