Doktorsvörn í mannfræði - Linda Sólveigar- og Guðmundsdóttir

Föstudaginn 22. mars fer fram doktorsvörn í Félagsfræði-, mannfræði- og þjóðfræðideild, Háskóla Íslands. Þá ver Linda Sólveigar- og Guðmundsdóttir doktorsritgerð sína í mannfræði. Vörnin fer fram í Hátíðasal í Aðalbyggingu Háskóla Íslands og hefst kl. 13.00

Heiti ritgerðar: Hinsegin fólksflutningar: Þverþjóðleg hinsegin þjóðernishyggja, innflytjendastigveldi og pólitísk/tilfinningaleg fullgilding (e. Queer(ing) Migrations to Iceland: Homo(trans)nationalism, migrant hierarchy, and the politics/sense of (un)belonging).

Andmælendur: Maryna Shevtsova, FWO rannsakandi við KU Leuven Háskólann í Belgíu og Íris Ellenberger dósent við Deild faggreinakennslu á Menntavísindasviði Háskóla Íslands. 

Leiðbeinandi: Doktorsritgerðin var unnin undir leiðsögn Unnar Dísar Skaptadóttur, prófessors í mannfræði við Háskóla Íslands.

Doktorsnefnd: Unnur Dís Skaptadóttir, prófessors í mannfræði við Háskóla Íslands, Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir, prófessor í kynjafræði við Háskóla Íslands og Adi Kuntsman dósent í stafrænni pólitík við Manchester Metropolitan University í Bretlandi.

Doktorsvörn stýrir: Ólafur Rastrick, forseti Félagsfræði-, mannfræði- og þjóðfræðideildar, stjórnar athöfninni.

Um rannsóknina

Þessi doktorsrannsókn skoðar hinsegin fólksflutninga til Íslands, og reynslu hinsegin innflytjenda af því að búa á Íslandi. Megin markmið rannsóknarinnar er að hinseginvæða fólksflutningafræði í íslensku samhengi, með því að fjalla um reynslu hinsegin fólks og að skjöna ráðandi norm í samfélaginu. Femínískri, hinsegin og þverþjóðlegri aðferðafræði er beitt ásamt eigindlegum aðferðum. Viðmælendum er skipt í þrjá hópa, það er, einstaklinga sem koma frá hinu hnattræna suðri, frá Mið- og Austur-Evrópu og frá hinu hnattræna norðri. Kenningar um hinsegin þverþjóðlega þjóðernishyggju eru notaðar til að ramma inn rannsóknina, og beina sjónum að því hvernig innflytjendur hafa tekið við þeirri jaðarsettu samfélagsstöðu sem áður var úthlutað til samkynhneigðra. Kenningar um stigskipta Austurlandahyggju og hnattrænt gildisstigveldi eru notaðar til að greina hvernig myndun innflytjendastigveldis á sér stað. Að lokum eru kenningar um pólitíska fullgildingu og tilfinningalega fullgildingu notaðar til að greina á hvaða forsendum útilokun á sér stað og hvernig hún stjórnar tilfinningu viðmælenda varðandi það að tilheyra, í viðkomandi innflytjenda samfélagi, í hinsegin samfélaginu og í íslensku meginstraums samfélagi.

Ritgerðin byggir á fjórum ritrýndum greinum. Í fyrstu greininni er fjallað um innflytjendur frá hinu hnattræna suðri, og hvernig þau hafa oft tvíhliða sýn á veruleikann, og stjórna markvisst upplýsingum um kynhneigð og kyngervi sitt. En reynsla þeirra af kynþáttun leiddi, í mörgum tilfellum, til tilfinningarinnar að tilheyra ekki. Engu að síður gátu fólksflutningar opnað fyrir nýjar hugmyndir og venjur í tengslum við kynhneigð og kyngervi viðkomandi. Í annarri greininni er fjallað um hópinn frá Mið- og Austur-Evrópu, en þar er yfirstefið „útilokunarstundir“ á meðan undirþemu tengdust samfélagsstöðu og afsamsömun, skömm og tilfinningalegri vinnu, ásamt tilfinningunni að tilheyra ekki. Þriðja greining fjallar um hópinn frá hinu hnattræna norðri sem endurspeglaði vissa forréttindastöðu. Þemun þar fjalla um hinsegin hugmyndir varðandi fullgildingu, forgjöf varðandi tilfinningalega fullgildingu, og útilokun í tengslum við pólitíska fullgildingu. Fjórða greinin fjallar um útilokunarstundir hinsegin kvenna frá öllum heimshornum, útilokun sem tengist pólitískri fullgildingu og því að passa ekki inn í ráðandi hugmyndir varðandi sjálfsmynd þjóðarinnar sem og að fá ekki aðgang að velþóknun innan kaþólsku kirkjunnar á Íslandi.

Niðurstöðurnar sýna fram á ferli skörunar varðandi reynslu hinsegin innflytjenda af kynþáttahyggju og menningarhyggju í hinsegin samfélaginu og gagnkynhneigðarhyggju og síshyggju í innflytjenda- og trúarsamfélögum. Í meginstraums samfélaginu er að finna samskiptalegt ferli kynþáttunar sem felst í því að vera endurtekið stimplaður sem innflytjandi, sem í sumum tilfellum virðist ómögulegt að yfirstíga. Öðrun innflytjenda er, engu að síður, innbyggð í stigveldi hugkvía eins og kyns, kynþátta, menninga, og stétta, þar sem hvítir innflytjendur frá hinu hnattræna norðri upplifa þátttöku og það að tilheyra ólíkt því sem innflytjendur með annað litarhaft og frá hinu hnattræna suðri upplifa. Á sama tíma upplifa viðmælendur frá Mið- og Austur-Evrópu í mörgum tilfellum að þeim sé sjálfkrafa eignuð víkjandi samfélagsstaða, samanborið við aðra hvíta innflytjendur. Þetta síbreytilega en undirliggjandi stigveldi innflytjenda leiðir því í ljós hvernig menningarleg einkenni sem eru lík þeim íslensku, kynþáttafordómar sem og félagsleg og efnahagsleg staða innflytjenda ákvarðar tilfinningu þeirra fyrir fullgildingu og því að tilheyra í íslensku samfélagi. 

This doctoral research examines three distinct but interconnected groups of queer migrations to Iceland, that is, individuals coming from the Global South, from Central and Eastern Europe and from the Global North. The general aim of the project is to queer migration studies within the Icelandic context, by discussing queer people and by decentring dominant political projects. This research further applies theories of homonationalism to frame the overall study, as well as theories of nesting orientalism and the global hierarchy of value to analyse the hierarchical ordering of migrants. Moreover, it implements the analytical lens of belonging to examine how political projects of exclusion dictate interlocutors’ sense of belonging, to their ethnic community, the queer community, and the Icelandic mainstream society. The research project applies feminist, queer and transnational methodology, and qualitative methods are implemented.

The research project is rooted in four peer reviewed articles. In article one, I discuss the experiences of migrants from the Global South, and how they often develop a bifocal worldview; how their degree of “outness” is determined by identity management strategies; and how their experience of racialisation and othering, in many cases, leads to a sense of unbelonging. Migration could, nonetheless, materialise new paths and practices regarding issues of gender and sexuality. In the second article, concerning migrants from Central and Eastern Europe, the overarching theme was “exclusionary moments” while sub-themes relate to social class and disidentification; shame and emotional work; and participants’ sense of unbelonging. In the third article, I discuss how the group from the Global North featured a privileged subjectivity, relating to the themes of queer imaginations of belonging, a privileged sense of belonging and the politics of belonging. The fourth and last article discusses the exclusionary moments of queer migrant women from all over the globe, relating to the political projects of the national identity and the Catholic Church in Iceland.

The findings display the intersectional process of queer migrants’ experiences, the multiple effects of racism, sexism and migratism in the queer community and heterosexism and cisgenderism within the ethnic and religious communities. The relational process of racialisation and being labelled as the immigrant other within the Icelandic mainstream society seems nonetheless, in some cases, impossible to overcome. This othering of immigrants is embedded in racial, cultural, and class hierarchies, as white migrants from the Global North experience inclusion and belonging unlike that of non-white migrants from the Global South. Interlocutors from Central and Eastern Europe are, in many cases, automatically attributed a subordinated subject position compared to that of other white immigrants. This ever shifting but underlying hierarchical ordering of immigrants highlights how cultural similarities, racialisation processes and socioeconomic status determines immigrants sense of acceptance and belonging in Icelandic society.