Doktorsvörn í læknavísindum - Elías Sæbjörn Eyþórsson

Miðvikudaginn 5. júní ver Elías Sæbjörn Eyþórsson doktorsritgerð sína í læknavísindum við Læknadeild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið: Lýðgrunduð áhrif 10-gilds samtengds pneumókokkabóluefnis á notkun heilbrigðisþjónustu og kostnað. The population impact and cost-effectiveness of the 10-valent pneumococcal conjugate vaccine in Iceland.

Andmælendur eru dr. Daniel M Weinberger, dósent við Yale University, Bandaríkjunum, og

Dr. Arto Palmu, rannsóknastjóri við Nat. Institute for Health and Welfare, Finnlandi.

Umsjónarkennari og leiðbeinandi var dr. Ásgeir Haraldsson, prófessor við læknadeild.

Auk hans sátu í doktorsnefnd dr. Birgir Hrafnkelsson, prófessor við Raunvísindadeild, Karl G. Kristinsson, prófessor við Læknadeild, Helga Erlendsdóttir, aðjunkt við Læknadeild, og Tinna Laufey Ásgeirsdóttir, prófessor við Hagfræðideild.

Runólfur Pálsson prófessor við Læknadeild Háskóla Íslands, stjórnar athöfninni sem fer fram í Veröld-Húsi Vigdísar VHV-023, kl. 13:00.

Ágrip af rannsókn

Streptococcus pneumoniae eru hluti af eðlilegri örveruflóru nefkoks flestra barna, en einnig algengur sjúkdómsvaldur. Algengustu birtingarmyndir pneumókokkasýkinga eru miðeyrnabólgur og lungnabólgur, en þær valda einnig heilahimnubólgu og blóðsýkingum.  Í apríl 2011 var 10-gilda samtengda pneumókokkabóluefnið innleitt í ungbarnabólusetningar á Íslandi.

Markmið rannsóknarinnar var að meta lýðgrunduð áhrif innleiðingar 10-gilda samtengda pneumókokkabóluefnisins á Íslandi. Einstaklingsgögnum var safnað úr fimm lýðgrunduðum gagnagrunnum og sjúkraskrám Landspítala Háskólasjúkrahúss frá 1. janúar 2005 til 31. desember 2017.

Fjórar ferilsrannsóknir voru framkvæmdar sem fylgdu eftir fæðingarárgöngum 2005-2015. Sú fyrsta fylgdi öllum börnum frá fæðingu til 36 mánaða aldurs með tilliti til koma á heilsugæslu vegna miðeyrnabólgu og sýndi fram á 22% fækkun eftir upphaf bólusetninga. Önnur ferilrannsóknin fylgdi börnum með tilliti til allra sýklalyfjaávísana og leiddi í ljós 5,8% fækkun. Þriðja ferilrannsóknin mat tíðni rörísetninga. Hún fylgdi börnum eftir til 60 mánaða aldurs og sýndi fram á ómarktæka aukningu á rörísetningum, þrátt fyrir innleiðingu bóluefnisins. Fjórða rannsóknin skoðaði sjúkrahúsinnlagnir vegna öndunarfærasýkinga. Hún bar saman bólusetta árganga við óbólusetta og sýndi fram á 20% fækkun á innlögnum vegna lungnabólgu. Loks sýndi lýðgrunduð rannsókn sem tók til allra aldurshópa fram á hjarðónæmi og kostnaðarvirkni bóluefnisins. Að teknu tilliti til sparnaðar vegna færri sýkinga sparaði bóluefnið 7,463,176 Bandaríkjadala á fyrstu fimm árum eftir innleiðingu þess.

Rannsóknirnar sem þessi ritgerð er byggð á sýndu fram á gríðarlegan samfélagslegan ábata af innleiðingu pneumókokkabóluefnisins á Íslandi. Innleiðingin olli fækkun á læknisheimsóknum, sjúkrahúsinnlögnum og sýklalyfjaávísunum hjá börnum og hjarðónæmi myndaðist hjá fullorðnum. Innleiðing bóluefnisins leiddi af sér sparnað frekar en kostnað. 

Abstract

Streptococcus pneumoniae is both a commensal bacterium in the upper respiratory tract of humans, and a common pathogen. The infectious manifestations of pneumococci span a range from benign to serious; from acute otitis media (AOM) that often resolves without intervention, to sepsis and meningitis which invariably require hospitalization. In April of 2011, the 10-valent pneumococcal Haemophilus influenzae Protein D conjugate vaccine (PHiD-CV10) was introduced in Iceland.

The aim of the study was to evaluate the impact of PHiD-CV10 introduction in Iceland. Individual level data were obtained from five population-based registries and Landspitali University Hospital‘s patient registry for the period from 1 January 2005 to 31 December 2017.

Four cohort studies followed 11 Icelandic birth-cohorts 2005-2015. The first such study followed children from birth to 36 months of age with regards to primary care visits for AOM, and revealed a 22% reduction. The second cohort study followed observed outpatient antimicrobial prescriptions and demonstrated a 5.8% reduction. The third cohort study evaluated tympanostomy procedures. It followed children from birth to 60 months of age and revealed a non-significant increase in procedures, despite the introduction of PHiD-CV10. The fourth cohort study examined the hazard of hospitalization for respiratory and invasive infections. It compared vaccine eligible cohorts to vaccine non-eligible cohorts and found a 20% reduction in pneumonia hospitalizations. Finally, a population-based study that included all age-groups, revealed strong evidence of herd effect. After taking into account costs avoided because of prevented disease cases, the introduction of PHiD-CV10 was found to have saved 7,463,176 United States Dollars in the first five years of the program.

The studies that comprise this thesis showed a large societal impact of PHiD-CV10 introduction; visits, antimicrobial prescriptions and hospitalizations of children decreased, and indirect protection was observed in adults. The vaccination program was cost-saving from both the health sector and societal perspectives.

Um doktorsefnið

Elías Sæbjörn Eyþórsson lauk stúdentsprófi af náttúrufræðibraut Menntaskólans í Reykjavík árið 2009. Hann hlaut bakkalárgráðu í læknisfræði frá Háskóla Íslands árið 2012 og lauk embættisprófi í læknisfræði frá sama skóla árið 2016.  Hann stundar sérnám í almennum lyflækningum við Landspítala Háskólasjúkrahús. Foreldrar Elíasar eru Eyþór Haraldsson og Andrea Haraldsson. Hann á tvö börn með kærustu sinni, Kristínu Lilju Sigurðardóttur, þau Breka Fannar 5 ára og stúlku 1 mánaðar.