Doktorsvörn í ferðamálafræði - Edita Tverijonaitė

Streymi

Doktorsefni: Edita Tverijonaitė

Heiti ritgerðar: Náttúruferðamennska í landslagi endurnýjanlegrar orku: Viðhorf hagsmunaðila ferðaþjónustunnar.

Andmælendur: Dr. Bohumil Frantál, fræðimaður við Palacký University, Tékklandi og Dr. Marianna Strzelecka, dósent við Linnaeus University, Svíþjóð. 

Leiðbeinandi: Dr. Anna Dóra Sæþórsdóttir, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands.

Einnig í doktorsnefnd: Dr. Rannveig Ólafsdóttir, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands og Dr. C. Michael Hall, prófessor við University of Canterbury, Nýja Sjálandi.

Doktorsvörn stýrir: Dr. Snæbjörn Pálsson, prófessor og deildarforseti Líf- og umhverfisvísindadeildar Háskóla Íslands.

Ágrip

Samfara aukinni uppbyggingu mannvirkja til framleiðslu endurnýjanlegrar orku og vaxandi náttúruferðamennsku aukast líkur á árekstrum á milli þessara greina. Til að stuðla að sjálfbærri þróun beggja greinanna er mikilvægt að afla aukinnar þekkingar á flóknu samhengi á milli greinanna og er það meginmarkmið þessarar ritgerðar. Í ritgerðinni er með ítarlegri heimildarýni gefið yfirlit yfir það sem er nú þegar vitað um tengsl orkumannvirkja og ferðaþjónustu. Enn fremur var gerð tilviksrannsókn á miðhálendi Íslands sem ætlað er auka enn frekar við þekkingu á tengslum náttúruferðamennsku og orkumannvirkja þar sem miðhálendið er bæði mikilvægt fyrir náttúruferðamennsku og fyrir framleiðslu á endurnýjanlegri orku. Rannsóknin byggist á gögnum sem safnað var með spurningalistakönn-unum, hálfstýrðum viðtölum, dagbókum og þátttökuathugun rannsakanda. Niðurstöðurnar sýna að sú náttúruferðamennska sem stunduð er á svæðinu nú á tímum fer ekki vel saman við virkjunarmannvirki, sér í lagi á svæðum sem hagsmunaaðilar í ferðaþjónustu líta á sem víðerni. Ferðamenn telja fyrirhuguð orkumannvirki ekki henta á óbyggðum svæðum vegna neikvæðra áhrifa mannvirkjanna á það hvernig þeir upplifa víðerni. Í samræmi við viðhorf ferðamannanna vilja ferðaþjónustuaðilar takmarka uppbyggingu orkumannvirkja á náttúrusvæðum, sér í lagi á miðhálendinu. Að mati ferðaþjónustuaðila eru fyrirhuguð vindorkuver talin viðunandi á svæðum sem hafa takmarkað aðdráttarafl fyrir ferðamenn og fáir ferðamenn fara um. Að mati þeirra eiga vindorkuver einnig betur við á byggðum svæðum en náttúrulegum, auk þess sem ákjósanlegra þykir að þau sjáist ekki víða að. Ferðaþjónustuaðilar voru þó umburðarlyndari gagnvart vindorkuverum ef brýn staðbundin þörf var talin á aukinni orkuframleiðslu. Almennt telja ferðaþjónustuaðilar að fyrirhuguð orkuver komi til með að hafa neikvæðari áhrif en þau orkuver sem fyrir eru hafa haft. Munur er á mati ferðaþjónustuaðila á umfangi þessara áhrifa og fara röksemdirnar sem notaðar eru við það mat einkum eftir þrennu: sýnileika orkumannvirkjanna, hreyfanleika ferðamanna og þeim breytingum sem verða á ferðamynstri og eftirspurn ferðamanna vegna orkumannvirkja. Niðurstöðurnar benda til þess að það verði að horfa á ferðamannastaði sem einstaka þætti í heildarkerfi ferðaþjónustunnar sem líklegt er að verði fyrir áhrifum af orkumannvirkjum. Ferðaþjónustuaðilar líta á miðhálendið og víðerni sem þar eru sem dýrmæta auðlind fyrir ferðaþjónustuna sem ætti að vernda fyrir frekari uppbyggingu orkumannvirkja. Hins vegar gætu atriði eins og bætt aðgengi inn á svæðið leitt til árekstra milli náttúruferðamennsku og náttúruverndar og staðið í vegi fyrir verndun víðerna. Niðurstöður þessarar doktorsritgerðar draga fram mikilvægi þess að skoða heildstætt áhrif hverrar virkjunar fyrir sig ásamt því að greina hvaða áhrif hagsmunaaðilar í ferðaþjónustu telja orkumannvirki geta mögulega haft á náttúruferðamennsku.

Um doktorsefnið

Edita Tverijonaitė fæddist og ólst upp í Litháen. Hún lauk BA námi í þýsku við háskólann í Vilnius árið 2005. Árið 2008 flutti Edita til Íslands þar sem hún lauk MA gráðu í hagnýtri þýsku í ferðaþjónustu og miðlun frá Háskóla Íslands árið 2014 og MS gráðu í umhverfis- og auðlindafræði frá sama háskóla árið 2017. Áður en hún hóf doktorsnám starfaði Edita sem aðstoðarmaður í rannsóknum í námsbraut í land- og ferðamálafræði við Háskóla Íslands.