Doktorsvörn í Sálfræði - Manje Brinkhuis

Fimmtudaginn 17. janúar ver Manje Brinkhuis doktorsritgerð sína í sálfræði við Sálfræðideild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið Valbundin sjónskynjun: Sjónleit og skynjun tvíræðra áreita byggja á ólíkum ferlum. Commonalitites and differences between attentional priming  and bistable perception.

Andmælendur eru dr. Alexander Pashtukov, prófessor við Otto-Friedrich-háskólann í Bamberg, og dr. Sveinn Hákon Harðarson, lektor við Lífeðlisfræðistofnun Háskóla Íslands.

Umsjónarkennari og leiðbeinandi var dr. Árni Kristjánsson, prófessor við Sálfræðideild Háskóla Íslands. Auk hans sat  Jan W. Brascamp, dósent við Michigan State University í doktorsnefnd.

Daníel Ólason, prófessor og forseti  Sálfræðideildar, stjórnar athöfninni sem fer fram í Hátíðasal Háskóla Íslands og hefst kl. 13:00                                                                                             

Ágrip af rannsókn

Svæði í framheila og hvirfilblaði heila hafa oft verið tengd athygli, til dæmis vali áreita í sjónleit, sem og þegar sjónkerfið velur milli tveggja túlkana á tvíræðum áreitum. Þótt athygli sé talin gegna lykilhlutverki í sjónleit og túlkun á áreitum í sjónsviði, er engin heildarskilgreining á athygli til innan sjónskynjunarvísindanna. Margir vísindamenn hafa sett fram tilgátur um að miðlæg athyglikerfi búi að baki verkan athyglinnar í sjónskynjun. Þannig gæti, sem dæmi, virkni athyglinnar í sjónleitarverkefnum og við túlkun tvíræðra áreita verið sú sama. Til stuðnings þessu er nefnt að athyglisvirkni í heila sé tengd bæði því þegar við skiptum milli tveggja túlkana á tvíræðum áreitum og þegar við leitum að tilteknu áreiti í sjónleitarverkefnum, og að þessi virkni hafi bein áhrif á sjónleit og túlkun áreita. Í doktorsverkefninu var ráðist til atlögu við þessar spurningar til þess að varpa betra ljósi á verkan sjónrænnar athygli. Rannsakaðir voru tímaferlar ýfingaráhrifa í sjónskynjun sem reyndust hafa beinar tengingar við tímaferla athyglisvirkni á í athygliskerfum heilans (mælt með starfrænni segulómmyndun). Þetta eru sterk rök fyrir því að þessi athygliskerfi sjái um að velja áreiti í sjónleitarverkefnum. Tímaferlar sjónleitar og skynjunar tvíræðra áreita eru um margt svipaðir. En þó svo að niðurstöðurnar hér úr rannsóknum með starfrænni segulómmyndun sýni að þessi athygliskerfi leiki mikilvægt hlutverk í sjónleit og einnig í skynjun tvíræðra áreita, þá fundust engin sterk rök fyrir sameiginlegum kerfum fyrir þessi tvö ferli. Því voru tvær rannsóknir framkvæmdar til viðbótar til þess að reyna að finna tengsl milli þessara ferla. Nánar tiltekið voru áhrif ýfingar í sjónkynjun á skynjun tvíræðra áreita metin sem og áhrif þess síðarnefnda á ýfingaráhrif. Eftir að margar tilraunir höfðu verið framkvæmdar fundust engin merki um gagnkvæm áhrif milli þessara tveggja ferla. Niðurstöðurnar sýndu hins vegar til þess að ferlin tvö hefðu aðskilin áhrif á sjónskynjun. Niðurstöðurnar benda til þess að heilinn hafi þróað tvö ferli, sem vinna á aðskilinn hátt þó svo að heilasvæðin sem tengjast virkni þeirra séu þau sömu.

Abstract

Several authors have proposed that if different paradigms of visual perception all have implemented the concept of attention, there may be a central mechanism in the brain that controls it. For instance, the role of the frontoparietal network of the brain in visual search and during visual interpretation may be similar. However, while our fMRI results suggest that the frontoparietal network is important for visual search, and ample evidence exists that suggests the same for its role in perceptual interpretation of ambiguous visual input, those findings show no direct evidence of a general attention mechanism for both paradigms. To this end, another two studies were conducted to investigate a behavioral link between the two visual paradigms. Specifically, the effects of search priming onto bistable perception, and of perceptual bias onto visual search were studied. However, our findings suggest that the brain may have implemented mechanisms that are similar, and perhaps even rely on shared neuronal populations, but that are functionally independent.

Um doktorsefnið                 

Manje Brinkhuis er fæddur í Hollandi árið 1984, og lauk BS-prófi í sálfræði frá Utrecht University árið 2010 og meistaragráðu í lífvísindum frá sama skóla þremur árum síðar. Manje innritaðist í doktorsnám við Sálfræðideild Háskóla Íslands árið 2013.