Varði doktorsritgerð um áhrif norskra málaeinkenna á miðöldum

Katrín Lísa van der Linde Mikaelsdóttir hefur varið doktorsritgerð í íslenskri málfræði við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber titilinn Norwegian Influence on Icelandic Literary Language in the Fourteenth and Fifteenth Centuries: An Examination of Seventy-Five Scribal Hands og er rannsókn á þróun og áhrifum norskra málaeinkenna, svokallaðra „norvagisma“, í 75 íslenskum handritum og 187 frumbréfum frá fjórtándu öld og fram að siðaskiptum.
Doktorsritgerðin var unnin undir leiðsögn Haralds Bernharðssonar, dósents í íslenskum miðaldafræðum við Háskóla Íslands. Einnig voru í doktorsnefnd Guðvarður Már Gunnlaugsson, rannsóknarprófessor við Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og Ivar Berg, prófessor við NTNU í Noregi.
Andmælendur við vörnina voru Michael Schulte, prófessor við háskólann í Agder í Noregi og Veturliði Óskarsson, prófessor við Uppsalaháskóla. Gauti Kristmannsson, deildarforseti Íslensku- og menningardeildar, stjórnaði athöfninni sem fór fram í Hátíðasal í Aðalbyggingu Háskóla Íslands, föstudaginn 2. maí.
Um rannsóknina
Í doktorsritgerð sinni fjallar Katrín Lísa um þróun og áhrif norskra málaeinkenna, svokallaðra „norvagisma“, í 75 íslenskum handritum og 187 frumbréfum frá fjórtándu öld og fram að siðaskiptum. Í rannsókninni eru beittar aðferðir ályktunartölfræði sem og félagslegra málvísinda. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að þessi norsku einkenni hafi einkum verið algeng í trúarlegum, lagalegum og stjórnsýslulegum skrifum og að þau hafi gegnt hlutverki sem stílmerki í formlegum skrifum. Einnig er rýnt í áhrif plágunnar miklu 1402–1404, sem hafði í för með sér ört dvínandi norsk máláhrif, líkast til vegna mikils mannfalls meðal lærðra klerka, sem jók hlutdeild veraldlegrar yfirstéttar í handritagerð. Því er haldið fram að eftir málsambýli í upphafi tímabilsins hafi innra gildismat fengið aukið vægi og stuðlað að sérhæfðari notkun norskra máleinkenna í íslenskum stjórnsýsluskrifum. Þessar niðurstöður veita nýja innsýn í virkni málbreytinga í málsambýli og munu gagnast frekari rannsóknum í sögulegum félagsmálvísindum og handritafræðum.
Um doktorinn
Katrín Lísa van der Linde Mikaelsdóttir lauk BA-prófi í þýskum og skandinavískum fræðum frá háskólanum í Göttingen í Þýskalandi og MA-prófi í íslenskum miðaldafræðum frá Háskóla Íslands. Hún starfar nú sem verkefnastjóri Miðstöðvar stafrænna hugvísinda og lista.
Ólöf Garðarsdóttir, Michael Schulte, Katrín Lísa van der Linde Mikaelsdóttir, Veturliði Óskarsson, Gauti Kristmannsson og Haraldur Bernharðsson.