Langflestir telja aðgerðir sóttvarnayfirvalda skila árangri

Mikill meirihluti svarenda í könnun á þátttöku og afstöðu Íslendinga til sóttvarnaaðgerða almannavarna vegna COVID-19-faraldursins telur að aðgerðirnar dugi til þess að hægja verulega á útbreiðslu faraldursins. Hins vegar telja einungis á milli 34 og 47 prósent svarendanna að Íslendingar almennt fari eftir tilmælunum að miklu eða öllu leyti. Að könnuninni stendur Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands í samstarfi við Jón Gunnar Bernburg og Sigrúnu Ólafsdóttir, prófessora í félagsfræði, og Magnús Þór Torfason, lektor í viðskiptafræði. Niðurstöður rannsóknarinnar eru m.a. birtar á Vísindavef Háskóla Íslands sem hefur ásamt íslenska vísindasamfélaginu ýtt úr vör átaki um upplýsta umræðu um COVID-19.

Könnunin sem um ræðir byggist á netpanel Félagsvísindastofnunar, sem samanstendur af fólki 18 ára og eldra á landinu öllu. Hún hefur verið send í áföngum á allan panelinn, tæplega 10.000 manns, frá upphafi aprílmánaðar, eða um 400 einstaklinga á hverjum degi en með því er hægt að greina hvernig afstaða Íslendinga breytist yfir tíma.

Í kynningu á niðurstöðum könnunarinnar, sem finna má á Vísindavef Háskóla Íslands, er bent á að þær óvenjulegu aðstæður sem nú eru uppi, með tilheyrandi samkomubanni og takmörkunum á samskiptum fólks, veki upp mikilvægar spurningar um hegðun almennings á tímum óvissu og hættu. Upplýsingar um hegðun og viðhorf almennings með tilliti til sóttvarnaraðgerða yfirvalda á meðan þær standa yfir séu mjög verðmætar, ekki síst eftir að faraldurinn hefur gengið yfir og vísindafólk fer í þá vinnu að meta árangur aðgerðanna.

Innan við helmingur telur Íslendinga almennt fylgja tilmælum

Niðurstöðurnar sem kynntar eru nú ná til þróunar í þátttöku í og afstöðu almennings til sóttvarnaraðgerðanna dagana 1.-19. apríl, en könnunin mun halda áfram fram í maí. Niðurstöðurnar hingað til leiða í ljós að mikill meirihluti svarenda, yfir 95 prósent, hafi á öllu tímabilinu haft þá trú á að sóttvarnaraðgerðir myndu „mjög líklega“ eða „frekar líklega“ skila þeim árangri að hægja verulega á faraldrinum. Þá segjast tæplega 90 prósent svarenda hafa fylgt tilmælunum að frekar miklu eða öllu leyti allt tímabilið sem skoðað er. Enn fremur sýna niðurstöður könnunarinnar að á milli 71 og 85 prósent svarenda telja að þeir aðilar sem þeir eru í mestum samskiptum við fylgi tilmælum almannavarna að mjög miklu eða öllu leyti. „En mikið dregur úr þessu hlutfalli þegar svarendur eru spurðir um hegðun allra annarra í samfélaginu; en einungis á milli 34 og 47 prósent svarendanna töldu að Íslendingar almennt væru að fara eftir tilmælunum að miklu eða öllu leyti,“ segir í niðurstöðunum á Vísindavefnum.

Rannsakendurnir undirstrika að niðurstöðurnar bendi til þess að mikill meirihluti almennings hafi fylgt tilmælum Almannavarna strax í upphafi. „Trú almennings á aðgerðirnar og að þær myndu skila árangri var sömuleiðis mjög sterk, jafnvel á meðan faraldurinn var í fullum vexti,“ segja þeir og benda á að útbreidd þátttaka almennings í sóttvarnaraðgerðum sé líkleg til að hafa átt veigamikinn þátt í hægum vexti faraldursins.

Á vef Félagsvísindastofnunar má finna frekari niðurstöður úr könnuninni en þar sést t.d. að áhyggjur svarenda af faraldrinum sveiflast nokkuð á áðurnefndu tímabili og mælast mestar þegar hann er í hámarki. Þar má líka skoða afstöðu svarenda til einstakra spurninga út frá bakgrunnsbreytum eins og kyni, aldri, búsetu og menntun.