Doktorsvörn í ljósmóðurfræði - Embla Ýr Guðmundsdóttir

Fimmtudaginn 19. október 2023 ver Embla Ýr Guðmundsdóttir doktorsritgerð sína í ljósmóðurfræði við Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið Útkoma fæðinga kvenna af erlendum uppruna á Íslandi og reynsla þeirra af umönnun. Perinatal and maternal outcomes of migrant women in Iceland and their experience of care.

Andmælendur eru Geir Gunnlaugsson, læknir og prófessor emeritus í hnattrænni heilsu hjá Háskóla Íslands, og Rikke Damkjær Maimburg, prófessor í ljósmóðurfræði við Háskólann í Árósum.

Umsjónarkennari og leiðbeinandi voru Helga Gottfreðsdóttir, prófessor við Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild, og Marianne Nieuwenhuijze, prófessor í ljósmóðurfræði. Auk þeirra sátu í doktorsnefnd Annadís Greta Rúdólfsdóttir, dósent, Berglind Hálfdánsdóttir, dósent og Kristjana Einarsdóttir, prófessor.

Helga Bragadóttir, prófessor og deildarforseti Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideildar, stjórnar athöfninni sem fer fram í Hátíðarsal Háskóla Íslands og hefst kl. 13:00.

Ágrip af rannsókn

Nýlegar rannsóknir benda til misræmis í fæðingarútkomum þegar kemur að konum af erlendum uppruna sem búa í hátekjulöndum samanborið við konur með uppruna í landinu. Innflytjendum fjölgar hratt hér á landi en 13,6% þjóðarinnar voru með erlent ríkisfang árið 2020. Samt sem áður er takmörkuð þekking fyrir hendi um heilsufar kvenna af erlendum uppruna á barneignaraldri á Íslandi og aðgengi þeirra að heilbrigðiskerfinu og reynslu af barneignarþjónustu í landinu.

Meginmarkmið rannsóknarinnar var að skapa þekkingu um hvort og þá hvar þurfi að bæta starfshætti innan íslensku barneignarþjónustunnar og hvernig hægt er að tryggja velferð og heilsu kvenna af erlendum uppruna í barneignarferlinu og nýbura þeirra. Markmið fyrsta hluta rannsóknarinnar var að kanna fæðingarútkomu meðal kvenna af erlendum uppruna á Íslandi. Markmið annars hluta rannsóknarinnar var að kanna notkun kvenna af erlendum uppruna á verkjameðferðum við fæðingu og fá þannig innsýn í gæði ljósmóðurþjónustu í fæðingu. Markmið þriðja hluta rannsóknarinnar var að lýsa þörfum, væntingum og upplifun kvenna af erlendum uppruna af umönnun ljósmæðra í fæðingu á Íslandi. Saman munu þessir þrír hlutar rannsóknarinnar gera okkur kleift að öðlast dýpri þekkingu á útkomu þeirra, fá innsýn í umönnunarþarfir þeirra og hvort þær hafi upplifað þarfir sínar í fæðingu uppfylltar.

Notaaðar voru tvær lýðgrundaðar ferilrannsóknir auk eigindlegrar rannsóknar þar sem notuð var ígrunduð þemagreining með langtímasniði á viðtölum, tekin annars vegar á meðgöngu og hins vegar eftir fæðingu. Í rannsókn I og II voru konur af erlendum uppruna skilgreindar sem konur með annað ríkisfang en íslenskt, þar á meðal flóttamenn og hælisleitendur. Þær voru einnig flokkaðar í þrjá hópa, byggt á mannþróunarvísitölu ríkisfangslands þeirra (Human Development Index (HDI)) og áhrif ríkisfangs áætluð. Rannsókn I var söguleg lýðgrunduð ferilrannsókn og náði til kvenna sem fæddu einbura á Íslandi á árunum 1997 til 2018, samtals 92.403 fæðingar. Helstu útkomubreytur voru upphaf fæðingar, örvun, utanbastsdeyfing, spangarstuðningur, spangarskurður, fæðingaraðferð, fæðingaráverki í endaþarmshringvöðva, blæðing eftir fæðingu, fyrirburafæðing, fimm mínútna Apgar <7, innlögn á gjörgæsludeild nýbura, vökudeild og burðarmálsdauði. Leiðrétt gagnlíkindahlutföll (aORs) og 95% öryggisbil (CIs) fyrir fæðingarútkomur voru reiknuð út með því að nota aðhvarfsgreiningu. Rannsókn II var einnig söguleg lýðgrunduð ferilrannsókn sem náði til allra kvenna sem fæddu einbura á Íslandi á árunum 2007 til 2018, alls 48.173 fæðingar. Eins og í rannsókn I voru kerfisbundnar aðhvarfsgreiningar með OR og 95% CI notaðar til að kanna tengslin milli ríkisfangs og notkun verkjameðferðar við fæðingu. Helstu útkomubreytur voru notkun verkjameðferðar með og án lyfja. Rannsókn III var eigindleg langtímarannsókn með hálfstöðluðum einstaklingsviðtölum sem tekin voru í desember 2021 til maí 2022. Átta konur með pólskan ríkisborgararétt tóku þátt í tveimur viðtölum, á meðgöngu og eftir fæðingu. Viðtölin voru greind með ígrundaðri þemagreiningu.

Niðurstöður rannsóknanna benda til þess að ríkisfang kvenna og HDI ríkisfangslands þeirra er tengt fjölda fylgikvilla móður og fæðingarinngripa, svo sem spangarskurð og áhaldafæðingu. Ennfremur er það að vera af erlendum uppruna á Íslandi mikilvægur þáttur sem gæti takmarkað notkun verkjameðferða án lyfja í fæðingu, sérstaklega á meðal kvenna með ríkisfang frá löndum með HDI <0,900. Niðurstöður okkar benda til þess að umönnunarþarfir kvenna af erlendum uppruna í nýju landi tengist góðum samskiptum og tengslum við aðra. Óöryggi var tilfinning sem margar konur létu í ljós í rannsókninni í tengslum við verkjastillingu í fæðingu en einnig í tengslum við samskipti við ljósmóður. Góð samskipti auk þess að koma á tengingu við ljósmóður í fæðingu var þörf allra kvennanna.

Abstract

Recent studies indicate disparities in perinatal outcomes when it comes to migrant women living in high income countries. Immigration is rapidly increasing in Iceland with 13.6% of the population holding foreign citizenship in 2020. However, limited knowledge exists regarding the health status of migrant childbearing women in Iceland, their access to and use of the health care system and their experiences of maternity care in the country.

The overall aim of the study was to create a body of knowledge that highlights which practices, if any, need to be improved within the Icelandic maternity care system and how the welfare and health of migrant women and their new-borns´ can be insured. The aim of Study I was to explore maternal and perinatal outcomes of migrant women in Iceland. The aim of Study II was to explore the use of pain relief methods during childbirth by migrant women and thus get some insight on the quality of intrapartum midwifery care. The aim of Study III was to describe migrant women´s needs, expectations, and experience of midwifery care during childbirth in Iceland. Together, these three studies will contribute to a deeper knowledge of migrant women's care outcomes and give us insight into their care needs and whether these needs were fulfilled in intrapartum midwifery care.

Two population-based cohort studies and a longitudinal qualitative study were conducted. In studies I and II, migrant women were defined as women with citizenship other than an Icelandic one, including refugees and asylum seekers. They were categorised into three groups, based on the human development index (HDI) score of their country of citizenship, to estimate the effect of country of citizenship on maternal and perinatal outcomes and use of care. Study I was a prospective population-based cohort study which included women who gave birth to a singleton in Iceland between 1997 and 2018, i.e. a total of 92,403 births. The main outcome measures were onset of labour, augmentation, epidural, perineum support, episiotomy, mode of birth, obstetric anal sphincter injury, postpartum haemorrhage, preterm birth, a five-minute Apgar <7, neonatal intensive care unit admission and perinatal mortality. Adjusted odds ratios (aORs) and 95% confidence intervals (CIs) for maternal and perinatal outcomes were calculated using logistic regression models. Study II was also a prospective population-based cohort study which included all women who had a singleton birth in Iceland between 2007 and 2018, i.e. a total of 48,173 births. As in study I, logistic regression analyses, with ORs and 95% CIs, were used to investigate the relationship between migrant backgrounds and the use of pain management during birth. The main outcome measures were the use of non-pharmacological and pharmacological pain management methods. Study III was a longitudinal, qualitative study involving individual semi-structured interviews conducted from December 2021 to May 2022. Eight women with a Polish citizenship participated in two interviews during pregnancy and after birth. The interviews were analysed using reflexive thematic analysis.

The studies´ findings indicate that women’s citizenship and the HDI score of their country of citizenship are significantly associated with a range of maternal and perinatal complications and interventions, such as episiotomy and instrumental birth. Furthermore, being a migrant in Iceland is an important factor that could limit the use of non-pharmacological pain management, especially for migrant women with citizenship from countries with a HDI score <0.900. Our results suggest that migrant women´s care in a new country is related to good communication and connection with others. Insecurity was a feeling expressed by many of the women in our study, especially regarding pain relief in labour and communication. Ensuring good communication as well as establishing a connection to the midwife was an overall need among all the women in our study. These findings necessitate a further look into inequality in healthcare in Iceland. By acknowledging migrant women´s diversity in experiences of security, knowledge and personal values, we can implement policies that will help us take better care of migrant women in maternity care.

Um doktorsefnið

Embla Ýr Guðmundsdóttir er fædd í Reykjavík árið 1979. Hún lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík árið 1994, BSc-gráðu í hjúkrunarfræði árið 2005 frá Háskóla Íslands, embættisprófi í ljósmóðurfræði frá Háskóla Íslands vorið 2008 og meistaraprófi í ljósmóðurfræði frá sama skóla vorið 2014. Embla starfaði sem ljósmóðir á fæðingarvakt Landspítalans í 11 ár að loknu námi, auk þess að starfa í meðgönguvernd á Heilsugæslunni í Lágmúla 2008-2013 og sjálfstætt í heimaþjónustu á árunum 2008-2010. Embla hlaut sérfræðiviðurkenningu á sviði fæðingarhjálpar árið 2021. Allt frá árinu 2015 hefur Embla kennt lækna- og ljósmæðranemum við Háskóla Íslands sem stundakennari frá 2015 og sem aðjúnkt frá 2018. Vorið 2019 hóf Embla doktorsnám í ljósmóðurfræði við Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild Háskóla Íslands og hefur samhliða náminu stofnað Fæðingarheimili Reykjavíkur, starfað þar sem ljósmóðir í meðgönguvernd, fæðingarhjálp og heimaþjónustu og sinnt kennslu og leiðsögn við lokaverkefni nemenda við Hjúkrunar- og ljósmóðurfræðideild. Faðir Emblu Ýrar er Guðmundur Jónsson og móðir Björk K. Gunnarsdóttir. Embla er gift Daníel Frey Atlasyni og eiga þau börnin Sögu, 13 ára, Dag, 11 ára og Blæ, 6 ára.