Stór hópur steypireyða kemur árvisst í Skjálfandaflóa
Við Rannsóknasetur Háskóla Íslands á Húsavík er unnið að langtíma auðkennisrannsókn á steypireyðum. Steypireyðurin er ekki bara stærst allra hvala, hún er langstærsta dýr jarðarinnar. Ekkert dýr sem hefur lifað á jörðinni hefur reynst henni stærri, t.d. er steypireyðurin stærri en risaeðlurnar voru á sínum tíma.
Fullvaxin steypireyður getur orðið 30 metra löng og vegið allt að 190 tonn. „Þessi gríðarlega þyngd er aðeins möguleg hjá skepnum sem lifa í vatni eða sjó þar sem þær eru þyngdarlausar í slíku umhverfi,“ segir á Vísindavef Háskóla Íslands.
Vísindakonan Marianne Rasmussen veitir rannsóknasetri HÍ á Húsavík forstöðu en þar hafa verið stundaðar rannsóknir á sjávarspendýrum um árabil. „Við tökum ljósmyndir af öllum steypireyðum sem koma inn á Skjálfanda,“ segir Marianne aðspurð um þessa áhugaverðu rannsókn.
„Við eigum nú myndir af þeim 148 hvölum sem hafa komið á Skjálfandaflóa. Þetta er mikill fjöldi því stofninn telur einungis þúsund dýr í öllu Norðaustur-Atlantshafi. Þetta þýðir að fimmtán prósent þeirra koma hingað í Skjálfandaflóa.“
Marianne segir að nemendur taki virkan þátt í rannsókninni með því að mynda dýr og mörgum þeirra séu jafnvel gefin nöfn. „Einn hvalanna er til dæmis kallaður Eldfjall því bakugginn er í laginu eins og eldfjall,“ segir Marianne og brosir.
„Við eigum nú myndir af þeim 148 hvölum sem hafa komið á Skjálfandaflóa. Þetta er mikill fjöldi því stofninn telur einungis þúsund dýr í öllu Norðaustur-Atlantshafi. Þetta þýðir að fimmtán prósent þeirra koma hingað í Skjálfandaflóa,“ segir Marianne Rasmussen, forstöðumaður Rannsóknaseturs HÍ á Húsavík.
Blendingshvalurinn kom ekki í sumar
Steypireyðurin kemur árvisst að landinu í júní en í sumar voru færri dýr á ferðinni en oft áður á Skjálfanda að sögn Marianne. Til dæmis sást ekki til blendingshvals sem hefur verið á flóanum undanfarin sumur en hann er blendingur af steypireyði og langreyði. Blendingurinn sást í fyrsta sinn við Ísland árið 2007 og hefur komið til fæðuleitar í Skjálfandaflóa í sjö sumur í heildina að sögn Marianne.
„Við vitum ekki hvers vegna þetta tiltekna dýr kom ekki í sumar,“ segir Marianne og bætir því við að vísindamenn viti enn sem komið er býsna lítið um far steypireyðarinnar. „Við vitum um eitt tilfelli þar sem steypireyður sást hér í júní og við Svalbarða í júlí. Þetta er í raun eina þekkta tilfellið sem við þekkjum af fari steypireyðanna, annars vitum við ekkert hvert þær fara.“
Marianne segir að mennirnir viti í raun minna um hvali en mjög margt annað í veröldinni. „Við eigum eftir að uppgötva svo margt sem tengist steypireyðinni og öðrum hvölum. Það óþekkta er auðvitað afar spennandi fyrir vísindafólk.“
