Hannes Pétursson og Steinunn Sigurðardóttir heiðursdoktorar
Skáldin Hannes Pétursson og Steinunn Sigurðardóttir voru sæmd heiðursdoktorsnafnbót frá Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands við hátíðlega athöfn í Hátíðasal skólans í gær. Við athöfnina fjölluðu prófessorarnir Torfi H. Tulinius og Sveinn Yngvi Egilsson um höfundana og háskólanemarnir Melkorka Briansdóttir og Sölvi Halldórsson lásu úr verkum þeirra, auk þess sem þær Bryndís Halla Gylfadóttir sellóleikari og Jóna G. Kolbrúnardóttir sópransöngkona fluttu tónlist.
Steinunn Sigurðardóttir flutti erindi af þessu tilefni þar sem hún fjallaði um starf skáldsins og orð sem heilla: „Enn verð ég ofandottin ef ég rekst á nýtt dásemdarorð, nýja samsetningu, og mig klæjar í lófa að fara um það höndum á minn hátt eða smíða eitthvað alveg nýtt og sérstakt út frá orðinu. Þá getur verið mikil víma í því að rekast á gamlan og gleymdan uppáhaldskunningja. Hér eru upp á grín nokkur dásemdarorð sem ég hef nýlega smalað: Augnagull - Næturlok - Ljóstími.“ Steinunn sagði orðin vera úrslitaatriði í veruleikanum ekki síður en skáldskap og því hvatti hún til „grandgæfilegrar orðskoðunar,“ ekki síst hjá fjölmiðlum. Þá fjallaði hún sérstaklega um lygina og sagði hana standa í vegi fyrir velferð og framförum:
„Ein merkilegasta bók sem ég hef lesið er ritgerðasafn Josef Brodskys, á ensku Less than One. Hún fjallar um uppvöxt hans í Sovét. Fyrsta ritgerðin í safninu heitir þetta, Less than One. Lokasetningin situr alltaf í mér: „Litli drengurinn sest, opnar skólatöskuna, setur penna og stílabók á borðið, lítur upp og býr sig undir að hlusta á þvælu!“ Í okkar heimshluta hafa eyrun sviðnað undan óvenju svæsinni og tíðri lygaþvælu á undanförnum árum, sérstaklega með tilkomu hins ónefnanlega næstsíðasta Bandaríkjaforseta. Þá er blöskrunarlegt að sitja nú undir hryllingsþvaðrinu sem pumpast út úr Kreml varðandi innrás Rússa í Úkraínu. Og enn eitt sem verður að kalla sínu rétta nafni, innrás - ekki átök, ekki stríð, heldur innrás. En hvoru tveggja lygarnar úr austri og vestri eru móðgun við hugsun þeirra sem eru sæmilega upplýstir - og stórskaðlegar þeim sem ekki vita betur - þar með okkur öllum.“
Ingibjörg Fía Hauksdóttir, sonardóttir Hannesar, tók við viðurkenningunni að honum fjarstöddum. Torfi H. Tulinius og Sveinn Yngvi Egilsson, prófessorar við Íslensku- og menningardeild, fluttu rökstuðning deildarinnar fyrir heiðursdoktorsnafnbótum þeirra Hannesar og Steinunnar og sögðu þau meðal merkustu samtímahöfunda þjóðarinnar.
Hannes er bæði ljóðskáld og fræðimaður. Hann kvaddi sér hljóðs með Kvæðabók árið 1955 og meðal annarra ljóðabóka á löngum og farsælum ferli Hannesar eru Stund og staðir (1962), Innlönd (1968), Heimkynni við sjó (1980), 36 ljóð (1983), Eldhylur (1993), Fyrir kvölddyrum (2006) og Haustaugu (2018). Náttúra og saga skipa mikilvægan sess í skáldskap Hannesar og honum hefur auðnast að samþætta hefð og nýjungar á skapandi hátt. Hannes lagði stund á germönsk fræði við háskólana í Köln og Heidelberg í Þýskalandi á árunum 1952–1954. Hann lauk kandídatsprófi í íslenskum fræðum frá Háskóla Íslands árið 1959 og hefur getið sér gott orð sem fræðimaður á því sviði. Í rannsóknum sínum hefur hann einkum fengist við ljóðskáld 19. aldar. Ljóð Hannesar hafa verið þýdd á ýmis mál og hann hefur sjálfur snúið erlendum ljóðum og lausamáli á íslensku.
Steinunn er ljóðskáld og höfundur skáldsagna og leikverka og teljast mörg verk hennar til lykilbóka í íslenskum samtímaskáldskap, m.a. Tímaþjófurinn (1986), Ástin fiskanna (1993) og Sólskinshestur (2005). Hún er jafnframt eitt af þekktustu ljóðskáldum samtímans en meðal ljóðabóka hennar má nefna Kartöfluprinsessuna (1987), Hugástir (1999) og Dimmumót (2019) en í síðastnefndu bókinni fjallar Steinunn um veruleika loftslagsbreytinga. Steinunn fékk Íslensku bókmenntaverðlaunin 1995 fyrir skáldsöguna Hjartastað, Fjöruverðlaunin, bókmenntaverðlaun kvenna árið 2016 fyrir Heiðu – fjalldalabóndann, og ljóðaverðlaun Guðmundar Böðvarssonar árið 2017. Auk þess hlaut hún Verðlaun Jónasar Hallgrímssonar árið 2014 fyrir störf sín í þágu íslensks máls en í rökstuðningi dómnefndar segir: „Fegurð íslenskrar náttúru er yfir og allt um kring í ljóðheimi Steinunnar og því fer afar vel á því að hún hljóti verðlaun kennd við Jónas Hallgrímsson skáld og náttúrufræðing.“ Steinunn hefur jafnframt kennt ritlist við Háskólann í Strassborg og Háskóla Íslands.
