Nýsköpun í HÍ orðin að samþykktu lyfi í Bandaríkjunum

Nefúði sem bráðameðferð við flogum, sem á uppruna sinn í rannsóknum Sveinbjörns Gizurarsonar, prófessors við Lyfjafræðideild Háskóla Íslands, var samþykktur til sölu hjá Bandaríska lyfjaeftirlitinu (United States Food and Drug Administration, FDA) nýverið. Lyfið fer nú í sölu í Bandaríkjunum og er þetta fyrsta nefúðalyfið við þessum sjúkdómi.

Lyfið, sem kallast Nayzilam, er nefúði og er ætlað við bráðameðhöndlun við svokölluðum bráðaflogum eða raðflogum. „Með lyfinu, sem er lyfseðilsskylt, er ætlunin að auka lífsgæði þeirra sem eru með flogaveiki. Nú geta þeir einstaklingar sem finna fyrir aðdraganda floga, jafnvel sjálfir gripið til lyfsins. Einnig geta til dæmis fjölskyldumeðlimir þeirra, vinir og samstarfsfélagar auðveldlega gefið þeim lyfið,“ segir Sveinbjörn Gizurarson, prófessor við Lyfjafræðideild Háskóla Íslands. 

Uppruna flogaveikilyfsins í formi nefúðans má rekja til rannsókna hans við Lyfjafræðideild Háskóla Íslands. Sveinbjörn segir magnað að sjá þennan síðasta áfanga verða að veruleika. Það eru rösklega 30 ár síðan hann vann í einum af fyrstu rannsóknarhópunum sem skoðuðu það að lina krampa með nefúða, nokkuð sem loksins hefur tekist fyrir tilstuðlan íslensks hugvits. „Það er verulega ánægjulegt að vera fyrstur með svona lyfjaform á markað þegar svo margir hafa reynt að þróa bráðalyf eins og þetta.“ 

Nýja lyfið byggist á grunnrannsóknum sem reyna oft mjög á þolinmæði vísindamanna og samfélagsins. Eins og heitið ber með sér eru grunnrannsóknir grunnurinn að því sem á eftir kemur, þær skapa nýja þekkingu og á þeirri þekkingu vaxa ný verkefni og nýjar lausnir. „Grunnrannsóknir skipta öllu máli fyrir nýsköpun,“ segir Sveinbjörn, „án þeirra koma engar nýjungar á markað, engin ný lyf, engar lyfjameðferðir og fleira í þeim dúr.“ 

Hugverkaréttur á lyfinu Nayzilam var strax varinn með einkaleyfi, sem hefur leitt til þess að bandarísku lyfjaþróunarfyrirtækin Ikano Therapeutics, Upsher-Smith, Proximagen og lyfjafyrirtækið UCB, sem starfar frá Brussel, hafa lagt út í verulega vinnu, nauðsynlegar klínískar tilraunir og nýskráningu á lyfinu. Bandaríska lyfjaeftirlitið (FDA) samþykkti lyfið 17. maí sl. þannig að nú fer það á markað fyrir bandaríska neytendur. Hátæknifyrirtækið Hananja ehf. og Háskóli Íslands hafa gert nytjaleyfissamning við lyfjafyrirtækið UCB, sem mun framleiða, markaðsetja og selja lyfið. Nayzilam er fyrsta nefúðalyfið sem byggist á þessu einkaleyfi og fyrsta varan sem kemst á alþjóðlegan markað, sem hefur farið í gegnum Hugverkanefnd Háskóla Íslands og Landspítala.