Doktorsvörn í safnafræði - Arndís Bergsdóttir

25. ágúst 2017 ver Arndís Bergsdóttir doktorsritgerð sína „(Ó)sýnileg: Samofin fjarvera kvenna á íslenskum söfnum og mótun femínískrar safnafræði" (Absence comes to matter. Entangled becomings of a feminist museology). Vörnin fer fram í Hátíðasal Háskóla Íslands klukkan 14:00 og er öllum opin.

Andmælendur eru Dr. Janet Marstine, School of Museum Studies, University of Leicester og Dr. Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki, Sagnfræði- og heimspekideild, Háskóla Íslands.

Leiðbeinandi í doktorsverkefninu er Sigurjón Baldur Hafsteinsson, prófessor í safnafræði, Félags- og mannvísindadeild, Háskóla Íslands en doktorsnefnd skipa einnig: Amelia Jones, Robert A. Day Professor of Art and Design, Vice Dean of Critical Studies, USC Roski School of Art and Design, University of Southern California og Þorgerður Einarsdóttir, prófessor í Kynjafræði, Stjórnmálafræðideild, Háskóla Íslands.

Doktorsritgerð Arndísar er innlegg í femíníska safnafræði og miðar að því að draga fram þaggaðar raddir og kerfislægan ósýnileika kvenna á sýningum menningarminjasafna. Með það markmið að leiðarljósi beitir Arndís nýstárlegum hugmyndum ný-efnishyggju (new materialism) sem, meðal annars, taka mið af lögmálum skammtafræði og eru viðleitni til að skilja flókna og óreiðukennda veröld samtímans.

Ritgerðin byggir á rannsóknum á íslenskum menningarminjasöfnum. Fyrri rannsóknir, sem gerðar hafa verið á sýningum safna í Skandinavíu og Bretlandi, gefa til kynna að almennt dragi sýningar menningarminjasafna upp einfaldaða og einhæfa mynd af konum, eða sleppi jafnvel alveg að minnast á þátt þeirra í sögum samfélaga og þjóða. Arndís lítur á fjarveru sem þýðingarmikið fyrirbæri og tæki til að rýna gagnrýnið í hlutverk safna. Ekki nægi að opna glatkistuna til að draga fram hlutverk kvenna. Sú hugmyndafræði sem söfn byggi á enn þann dag í dag, feli í sér tvískiptingu sem hygli karllægum gildum umfram líf og reynslu kvenna. Að bæta konum við núverandi frásagnir sé tímabundin valdefling. Sé til lengri tíma litið þurfi söfn að tileinka sér aðferðir sem gangi þvert á þrautseigar hugmyndir sem rýri hlut kvenna og annarra undirskipaðra hópa. Tímabært sé að söfn innleiði hugsunargang sem geri þeim kleift að takast á við samofin sambönd náttúru, menningar og margslunginna málefna.

Sem liður í slíku endurmati mótar Arndís hugmyndafræðilega nálgun þar sem litið er á veru og fjarveru sem samofið fyrirbæri. Með því er hægt að skoða fjarveru sem merkingarbæran veruleika sem feli í sér tengsl við ótal þætti, þar á meðal sögulega atburði, pólitískt umhverfi, kerfislæga mismunun og safnastarf. Þannig reynist erfitt að líta á fjarveru sem merkingarlaust tómarúm, heldur varpar það ljósi á ábyrgð safna við sköpun fjarveru. Sjónarmið samþættingar felur einnig í sér víðari skírskotanir. Þær nálganir sem Arndís beitir í doktorsritgerð sinni vísa til þess hvernig efnismenningu eru settar skorður á sýningum safna, en dregur, um leið, fram þá möguleika sem felast í því að líta á málefni sem margvísleg samofin tengsl ólíkra fyrirbæra í veröldinni. Slík nálgun er nýnæmi á sviði safnafræði.

Arndís Bergsdóttir, fædd í Reykjavík 5. janúar 1968, er með grunngráðu í félagsfræði frá Háskóla Íslands og meistaragráðu í safnafræði frá sama skóla. Hún hefur starfað sem safnstýra á Iðnaðarsafninu á Akureyri og við rannsóknar- og birtingastörf innan auglýsingageirans. Maki Arndísar er Björn Þorláksson upplýsingafulltrúi Umhverfisstofnunar en þau eiga samtals fimm börn og fjögur barnabörn.