Doktorsvörn í Sálfræði - Kristín Guðmundsdóttir

Föstudaginn 14. desember  ver Kristín Guðmundsdóttir doktorsritgerð sína í sálfræði við Sálfræðideild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið: Snemmtæk íhlutun dreifbýlisbarna með fjarþjónustu sérfræðinga: Mat á áhrifum foreldraþjálfunar á færni barns og fjölskyldu. Rural  Behavioral Consultation: An Analysis of the Effects of Caregiver Training via Telehealth on Child and Family Progress. 

Andmælendur eru dr. Jennifer McComas, prófessor við University of Minnesota, og dr. Stephen Gallagher, lektor og forstöðumaður við University of Ulster, Norður-Írlandi.

Umsjónarkennari og leiðbeinandi var dr. Zuilma Gabríela Sigurðardóttir, prófessor við Sálfræðideild, og Shahla Alai-Rosales, dósent við Department of Behavior Analysis, University of North Texas. Auk þeirra sátu í doktorsnefnd Lise Roll-Pettersson, prófessor  við Háskólann í Stokkhólmi, og Aksel Tjora, prófessor við NTNU-háskóla, Þrándheimi.

Daníel Þór Ólason, prófessor og forseti Sálfræðideildar, stjórnar athöfninni sem fer fram í Hátíðasal Háskóla Íslands og hefst kl. 13:00.

Ágrip af rannsókn

Meginmarkmið þessarar rannsóknar  var  að  meta  með  tilraunasniði  áhrif  þess að  kenna foreldrum dreifbýlisbarna  með  einhverfu, í gegnum fjarfund, gagnreyndar aðferðir atferlisgreiningar til að auka tjáskipta- og félagsfærni barna þeirra í dagsins önn. Að  auki var tilgangur rannsóknarinnar  að  afla ítarlegra upplýsinga frá foreldrunum um gagnsemi þjálfunaraðferðanna og fjarráðgjafarinnar.

Þátttakendur í rannsókninni voru fimm fjölskyldur, þ.e. foreldrar og ung börn þeirra með einhverfu, auk sérkennara eins barnsins. Tilraun  með  einliðasniði  (e.  single-subject  experimental design) var  gerð  til  þess  að  meta  áhrif  fjarþjálfunarinnar  á færni og hegðun þátttakenda.  Íhlutunin   í rannsókninni   fólst   í   íslenskri   útgáfu   af foreldraþjálfun sem nefnist Byrjum sólarmegin (e.  Sunny Starts) og var þróuð við  University  of  North  Texas.  Auk  tilraunasniðsins  var  félagslegt  réttmæti tilraunanna  kannað  með  eigindlegum  viðtölum  við  foreldrana  um  gagnsemi íhlutunarinnar og niðurstöður.

Niðurstöður  rannsóknarinnar sýndu  að  með  þjálfun umönnunaraðilanna  í  gegnum  fjarfund  jókst  kennslufærni  þeirra  sem aftur hafði jákvæð áhrif á tjáskipta- og félagsfærni barnanna. Niðurstöðurnar bæta við og staðfesta niðurstöður fyrri rannsókna á þessu sviði. Þá lýstu umönnunaraðilarnir breytingum í fari barna sinna sem voru í samræmi við niðurstöður tilraunanna auk þess sem þeir ræddu kosti og galla fjarráðgjafar og kennslu. 

Niðurstöður þessarar rannsóknar gefa til kynna að foreldraþjálfun í gegnum fjarfund sé vænlegur valkostur fyrir fjölskyldur sem hafa takmarkaðan aðgang  að  gagnreyndri  snemmtækri  íhlutun  í  heimabyggð  og  nauðsynlegri sérfræðiþekkingu á því sviði. Hins vegar er frekari rannsókna þörf.

Abstract

The  aim of  the current research  project  was  to  experimentally evaluate the effects of using telecommunication in training of rural caregivers of children with autism. Furthermore, the aim was to gain in depth information from the caregivers on the feasibility of the telehealth methods and outcomes.

Participants  in  the  experimental  studies  included  five families; caregivers  and  their  preschool  children  with  autism  as  well  as  one  child’s teacher. The  experimental  evaluation  was  conducted  using  a single-subject,  multiple  baseline  experimental  design that was utilized to assess the effects of the telehealth intervention on the caregivers‘ teaching skills and their children‘s socio-communicative responses during naturalistic play. The intervention consisted  of  a  training package  based  on  a  community  based  behavioral parent  training  program  from  the University of North Texas, Sunny Starts, which was translated to Icelandic. 

The results of the experimental studies showed that training via telecommunication, increased the caregiver‘s teaching  skills  and increased  their children‘s  socio-communicative  skills. These results extend and confirm previous research in the field. According to the preliminary analysis of the social validity data, the caregivers described changes in their children’s socio-communicative  behaviors  that corresponded  to  the results  of  the experimental studies. Furthermore, the caregivers reflected on the viability of the training procedures and telehealth methods.

The results   of   this research indicate   that   training   via telecommunication  is  a  promising  alternative  for  families  that  have limited access   to   evidence-based   intervention   and   expertise.   However,   further development and experimental study is important.

Um doktorsefnið

Kristín Guðmundsdóttir er fædd árið 1970 í Reykjavík. Hún lauk stúdentsprófi  frá Menntaskólanum í Reykjavík árið 1990, BA-prófi í sálfræði frá Háskóla Íslands árið 1996 og  MS-prófi í atferlisgreiningu frá University of North Texas árið 2002. Kristín hlaut sérfræðivottun í atferlisgreiningu (BCBA) árið 2003. Að loknu námi starfaði Kristín við atferlismeðferð einhverfra barna í Texas og hefur sinnt kennslu og ráðgjöf við börn með sérþarfir í íslensku skólakerfi, m.a. við Skólaskrifstofu Austurlands. Kristín er lektor í sálfræði við félagsvísinda- og lagadeild Háskólans á Akureyri og hefur starfað þar síðan 2006. Kristín er dóttir Guðrúnar Þorbjarnardóttur og Guðmundar Sigurðssonar læknis, sem lést árið  2016.