Ármann Höskuldsson, fræðimaður við Jarðvísindastofnun Háskólans
Árið 1907 lögðu tveir þýskir jarðvísindamenn upp í leiðangur að eldfjallinu Öskju og Öskjuvatni á Norðausturlandi. Sú ferð varð afdrifarík því að þeir hurfu báðir sporlaust og er talið að þeir hafi drukknað í vatninu.
Ármann Höskuldsson
„Botn vatnsins gefur mikilvægar upplýsingar um þróun öskjunnar frá því að hún fór að myndast og fram til dagsins í dag. Enn fremur koma upplýsingarnar sem við öfluðum í ferðinni til með að nýtast við að meta jarðhita og þau áhrif sem hann hefur á vatnsbúskapinn“
Haustið 2012, 105 árum síðar, voru íslenskir jarðvísindamenn á sömu slóðum. „Ástæða ferðarinnar var margþætt en ekki síst sú staðreynd að vatnið varð íslaust um miðjan vetur 2011–2012, sem er í hæsta máta óvenjulegt,“ segir Ármann Höskuldsson, eldfjallafræðingur við Jarðvísindastofnun Háskólans, sem var í hópi leiðangursmanna.
Hann bendir á að Öskjuvatn verði alla jafna ekki íslaust fyrr en í lok júní eða byrjun júlí og því hafi verið ákveðið að kanna ástand stöðuvatnsins og rannsaka botn þess. „Botn vatnsins gefur mikilvægar upplýsingar um þróun öskjunnar frá því að hún fór að myndast og fram til dagsins í dag. Enn fremur koma upplýsingarnar sem við öfluðum í ferðinni til með að nýtast við að meta jarðhita og þau áhrif sem hann hefur á vatnsbúskapinn,“ segir Ármann um rannsóknirnar á þessu næstdýpsta vatni landsins.
Við mælingar á botni Öskjuvatns nýttu Ármann og félagar sérútbúinn bát Jarðvísindastofnunar. Ekki reyndist auðvelt að flytja hann landleiðina að Öskjuvatni og því var leitað eftir aðstoð þyrlu Landhelgisgæslunnar við að flytja bátinn á og af vatninu.
Við rannsóknir sínar á botni Öskjuvatns nýttu Ármann og félagar svokallaðan fjölgeislamæli til þess að teikna upp botn vatnsins. „Fyrstu niðurstöður sýna botn vatnsins í upplausn sem ekki hefur verið fyrir hendi áður. Botninn einkennist af bröttum og sprungnum hlíðum allt um kring. Nokkur yngri hraun má sjá flæða inn í öskjuna og allt niður á botn. Þannig flæðir Bátshraun niður á 160 metra dýpi. Mesta samfellda dýpi í vatninu er um 205 m, vestan megin. Við greindum einnig áður óþekkta gíga í vatninu sjálfu á botninum austan megin og á hringsprungum vestan megin í vatninu,“ segir Ármann og bætir við að áframhaldandi rannsóknir á stöðuvatninu séu fyrirhugaðar sumarið 2013